Ustawodawca zwolnił od podatku dochodowego otrzymane przez pracownika świadczenia rzeczowe i pieniężne, mieszczące się w zakresie działalności socjalnej, sfinansowane w całości ze środków ZFŚS lub funduszy związków zawodowych. Limit tego zwolnienia, w wysokości 380 zł, jest wspólny dla wszystkich świadczeń otrzymanych przez pracownika w roku podatkowym, sfinansowanych zarówno z ZFŚS, jak też z funduszy związków zawodowych.
W sytuacji gdy łączna wartość przekazanych pracownikowi świadczeń rzeczowych i pieniężnych sfinansowanych ze wskazanych funduszy przekroczy w roku podatkowym kwotę 380 zł, nadwyżka ponad tę kwotę podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym. Tak wynika z art. 21 ust. 1 pkt 67 ustawy o pdof. Tym samym, gdy pracownik otrzymał w danym roku np. świadczenie pieniężne ze środków ZFŚS o wartości 310 zł oraz świadczenie rzeczowe sfinansowane z funduszu związku zawodowego o wartości 200 zł, to nadwyżka ponad kwotę 380 zł, czyli 130 zł, podlega opodatkowaniu.
Świadczenie trudne do opodatkowania
Wskazana, z założenia przejrzysta, zasada opodatkowania świadczeń otrzymywanych przez pracowników, w praktyce może okazać się trudna do zastosowania. Konstrukcja zwolnienia wynikającego z art. 21 ust. 1 pkt 67 ustawy o pdof, dla prawidłowego jego zastosowania, wymaga bowiem od zakładu pracy posiadania informacji o wartości świadczeń rzeczowych i pieniężnych przekazanych pracownikowi w danym roku podatkowym przez związki zawodowe - i odwrotnie.
W ustawie o pdof brak jest jednak uregulowań nakazujących pracodawcom oraz związkom zawodowym wymianę między sobą takich informacji. Ustawodawca nie zobowiązał również pracowników do informowania podmiotu przyznającego określone świadczenie o świadczeniach przekazanych im przez drugi podmiot. Stąd w praktyce decyzję o opodatkowaniu lub zwolnieniu z podatku omawianych świadczeń zarówno pracodawca, jak i związki zawodowe muszą podejmować w oparciu o informacje posiadane w momencie ich przekazywania.
Przykład
Pracownik w grudniu 2009 r. otrzymał od pracodawcy paczki świąteczne dla dwójki dzieci, o łącznej wartości 250 zł. Wcześniej (w czerwcu 2009 r.) otrzymał z funduszu związku zawodowego, którego jest członkiem, paczki dla dzieci z okazji Dnia Dziecka, o łącznej wartości 240 zł, o czym poinformował swojego pracodawcę.
Wobec powyższego zakład pracy ustalił łączną wartość świadczeń rzeczowych i pieniężnych otrzymanych przez pracownika w 2009 r., które zostały sfinansowane z ZFŚS i funduszu związku zawodowego. Następnie nadwyżkę ponad limit 380 zł, tj. kwotę 110 zł (250 zł + 240 zł - 380 zł) doliczył do pozostałych przychodów uzyskanych przez pracownika ze stosunku pracy w grudniu 2009 r. i od łącznej kwoty wyliczył zaliczkę na podatek dochodowy.
Nie zawsze przychód ze stosunku pracy
U pracownika, który otrzymuje świadczenia od związku zawodowego, powstaje z tego tytułu przychód z tzw. innych źródeł, o których mowa w art. 20 ust. 1 ustawy o pdof. Od tego przychodu związek zawodowy nie jest zobowiązany pobierać zaliczek na podatek dochodowy. Pomimo tego, na podstawie art. 42a ustawy o pdof, po zakończeniu roku, w terminie do końca lutego następnego roku podatkowego, zobowiązany jest sporządzić informację PIT-8C. Wykazuje w niej wartość świadczeń rzeczowych przekazanych swoim członkom, podlegających opodatkowaniu. We wskazanym terminie informację tę zobowiązany jest przekazać podatnikowi oraz właściwemu urzędowi skarbowemu. Z kolei pracownik kwotę wynikającą z otrzymanej od związku zawodowego informacji PIT-8C, powinien wykazać w zeznaniu rocznym, łącznie z innymi przychodami opodatkowanymi według skali podatkowej.
Przykład
W sierpniu 2009 r. pracownik otrzymał z ZFŚS dofinasowanie do tzw. wczasów pod gruszą w kwocie 220 zł. Następnie w grudniu 2009 r. otrzymał paczki świąteczne dla trojga dzieci o wartości 280 zł sfinansowane z funduszu związku zawodowego. Pracownik poinformował związek zawodowy o wartości świadczeń otrzymanych w 2009 r. z ZFŚS.
Ponieważ łączna wartość przekazanych pracownikowi świadczeń sfinansowanych z ZFŚS i funduszu związku zawodowego w 2009 r. przekroczyła kwotę 380 zł, nadwyżka ponad wskazany limit podlega opodatkowaniu. Z tego względu związek zawodowy wystawi pracownikowi informację PIT-8C za 2009 r., w której wykaże wartość świadczenia podlegającego opodatkowaniu, tj. kwotę 120 zł (220 zł + 280 zł - 380 zł). Z kolei pracownik kwotę tę rozliczy jako przychód z innych źródeł w zeznaniu rocznym za 2009 r.
Gdy brak przepływu informacji
Jak już nadmieniłam, nie zawsze zakład pracy i związki zawodowe będą dysponować informacjami o otrzymanych przez pracownika świadczeniach. Stąd w praktyce może wystąpić taka sytuacja, że informacje roczne sporządzane przez zakład pracy (PIT-11) i związki zawodowe (PIT-8C) nie będą odzwierciedlać rzeczywistej wysokości przychodów podlegających opodatkowaniu. W takim przypadku to na pracowniku ciąży obowiązek rzetelnego rozliczenia się z osiągniętych w danym roku dochodów. Zobowiązany jest on do samodzielnego ustalenia wartości świadczenia podlegającego opodatkowaniu i wykazania go w zeznaniu rocznym.
Przykład
Pracownik otrzymał w lutym 2009 r. świadczenie pieniężne o wartości 370 zł sfinansowane ze środków ZFŚS, a następnie w sierpniu 2009 r. świadczenie rzeczowe o wartości 380 zł sfinansowane ze środków funduszu związku zawodowego. Łączna wartość otrzymanych przez pracownika w 2009 r. świadczeń sfinansowanych z ZFŚS i funduszu związku zawodowego przekroczyła kwotę 380 zł. Stąd nadwyżka ponad tę kwotę, tj. 370 zł, podlega opodatkowaniu.
Pracownik nie poinformował jednak związku zawodowego o świadczeniach otrzymanych w 2009 r. od zakładu pracy. Dlatego związek zawodowy przekazane mu świadczenie potraktował jako zwolnione od podatku i w konsekwencji nie sporządzi pracownikowi PIT-8C za 2009 r.
W tej sytuacji pracownik zobowiązany jest do samodzielnego rozliczenia kwoty 370 zł jako przychodu z innych źródeł w zeznaniu rocznym za 2009 r. i opodatkowania jej wraz z pozostałymi dochodami opodatkowanymi według skali podatkowej.
Podstawa prawna: ustawa z dnia 26.07.1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2000 r. nr 14, poz. 176 ze zm.).
autor: Agata Cieśla
Gazeta Podatkowa Nr 640 z dnia 2010-02-25
