Przesunięcie obowiązku podatkowego

Potwierdzenie sprzedaży fakturą VAT

Jeżeli sprzedaż towaru lub wykonanie usługi powinny być potwierdzone fakturą, obowiązek podatkowy zasadniczo powstaje z chwilą wystawienia faktury, nie później jednak niż w 7. dniu od dnia wydania towaru lub wykonania usługi. Wynika to z art. 19 ust. 4 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o VAT (Dz. U. nr 54, poz. 535 ze zm.).

Reguła przedstawiona powyżej pozwala niekiedy na przesunięcie o cały miesiąc (lub kwartał) obowiązku podatkowego od dokonanej transakcji. Jeżeli bowiem sprzedaż towaru czy wykonanie usługi ma miejsce w ostatnich dniach miesiąca, to w przypadku gdy faktura nie jest wystawiana, obowiązek podatkowy powstanie z chwilą wydania towaru czy wykonania usługi. Jednak jeżeli transakcja powinna być udokumentowana fakturą i zostanie ona wystawiona dopiero w siódmym dniu od daty sprzedaży, która miała miejsce w końcówce miesiąca, to sprzedający przyjmie ją do rozliczenia w miesiącu jej wystawienia, czyli w następnym miesiącu po dokonaniu sprzedaży.

Przykład

Towar został wydany w dniu 31 października 2007 r., natomiast fakturę wystawiono 2 listopada br. Obowiązek podatkowy powstanie z chwilą wystawienia faktury VAT. Podatnik ma obowiązek ujęcia faktury VAT w ewidencji sprzedaży za listopad i rozliczenia podatku należnego z tytułu dokonanej dostawy w deklaracji VAT-7 za ten miesiąc. Obowiązek podatkowy powstałby w październiku, gdyby faktura została wystawiona w tym miesiącu.

W praktyce zdarza się również, że sprzedawcy spóźniają się z wystawianiem faktury VAT. Zdarzenie to pozostaje jednak bez wpływu na moment powstania obowiązku podatkowego, bowiem powstanie on i tak najpóźniej w siódmym dniu od dnia wydania towaru czy wykonania usługi.

Obowiązek wystawienia faktury

Zasadniczo moment powstania obowiązku podatkowego zależy od tego, czy sprzedaż powinna być potwierdzona fakturą VAT, czy też nie. Jak wynika z art. 106 ust. 4 ustawy o VAT, podatnicy VAT są obowiązani wystawić fakturę stwierdzającą w szczególności dokonanie sprzedaży. W rozporządzeniu Ministra Finansów z dnia 25 maja 2005 r. w sprawie m.in. wystawiania faktur (Dz. U. nr 95, poz. 798 ze zm.) szczegółowo określono, że podatnicy VAT czynni mają obowiązek wystawiania faktur VAT. Jednak w okolicznościach, gdy nabywcą jest osoba fizyczna nieprowadząca działalności gospodarczej, fakturę taką wystawiają tylko na żądanie tej osoby. Zatem w tym przypadku, czyli gdy nabywcą jest osoba nieprowadząca działalności gospodarczej i faktura nie jest wystawiana - przesunięcie obowiązku podatkowego nie wystąpi.

Usługi o charakterze ciągłym

Zwrócić również należy uwagę na zapis § 9 ust. 1 pkt 3 rozporządzenia Ministra Finansów w sprawie m.in. wystawiania faktur. W przepisie tym wśród obowiązkowych danych, jakie powinna zawierać faktura VAT, jest wymieniony dzień, miesiąc i rok dokonania sprzedaży. Jednak zastrzeżono, że w przypadku sprzedaży towarów o charakterze ciągłym data ta może zawierać tylko informację o miesiącu i roku dokonanej sprzedaży. Taka sytuacja powoduje, że podatnik fakturę wystawia nie później niż siódmego dnia od zakończenia miesiąca, w którym dokonano sprzedaży (§ 13 ust. 2 rozporządzenia). Oznacza to, że także w tym przypadku istnieje możliwość przesunięcia obowiązku podatkowego na następny okres rozliczeniowy.

Otrzymanie części zapłaty

Jak pamiętamy, jeżeli przed wydaniem towaru lub świadczeniem usługi otrzymano część należności, w szczególności: przedpłatę, zaliczkę, zadatek, ratę, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą otrzymania tej części. Wynika to z art. 19 ust. 11 ustawy o VAT. Zgodnie z tym przepisem każda zaliczka, nawet niewielka w stosunku do całej wartości transakcji, podlega opodatkowaniu. Podstawą opodatkowania jest oczywiście otrzymana zapłata pomniejszona o kwotę podatku.

Również w tej sytuacji fakturę wystawia się nie później niż siódmego dnia od dnia, w którym otrzymano część należności od nabywcy.

Jednak należy pamiętać, że inaczej niż ma to miejsce w przypadku faktur dokumentujących dostawę towarów, kiedy to faktura wystawiona w terminie siedmiu dni od dnia dokonania dostawy może przesunąć obowiązek podatkowy, w odniesieniu do zaliczek przesunięcie to nie ma zastosowania. Wynika to mianowicie z faktu, że już w dniu otrzymania zaliczki (niezależnie od daty wystawienia faktury) powstaje obowiązek podatkowy w VAT. Zatem może zaistnieć taka sytuacja, kiedy to obowiązek podatkowy powstanie w jednym miesiącu, a podatnik będzie miał prawo wystawić fakturę zaliczkową dopiero w następnym miesiącu. Zdarzenie takie może wystąpić kiedy to zaliczka zostanie wpłacona w ostatnich dniach miesiąca. Wówczas, pomimo iż przepisy o VAT dają podatnikom możliwość wystawienia faktury zaliczkowej w ciągu 7 dni od dnia otrzymania zaliczki, to wynikający z tej faktury VAT należy odprowadzić w miesiącu jej otrzymania.

Przykład

Podatnik otrzymał 30 października 2007 r. zaliczkę na poczet przyszłej dostawy towarów w kwocie 5.000 zł. Fakturę VAT wystawił 5 listopada 2007 r. Jednak podatek należny z tego tytułu będzie miał obowiązek rozliczyć w deklaracji VAT-7 składanej za październik 2007 r.

W takiej sytuacji najprostszym rozwiązaniem jest wystawianie faktury zaliczkowej w miesiącu otrzymania zaliczki. Takie postępowanie niekiedy pozwala uniknąć błędów spowodowanych odmiennym terminem wystawienia faktury zaliczkowej od terminu rozliczenia jej w deklaracji VAT. W tym przypadku zdarza się bowiem, że podatnicy przez pomyłkę nie dokonują rozliczenia zaliczki w miesiącu jej otrzymania, a robią to dopiero w miesiącu wystawienia faktury. Takie postępowanie jest nieprawidłowe.

autor: Aleksandra Węgielska