Rozliczenie straty z działalności gospodarczej za 2008 r.

Podstawowy warunek

Strata z danego źródła przychodów może być rozliczona z dochodami z tego samego źródła (art. 9 ust. 3 ustawy o pdof - Dz. U. z 2000 r. nr 14, poz. 176 ze zm.). Oznacza to, że jeżeli przedsiębiorca uzyskuje przykładowo dochody ze stosunku pracy, to nie może ich obniżyć o stratę z działalności gospodarczej. Stosunek pracy jest bowiem odrębnym od tej działalności źródłem przychodów. W konsekwencji warunkiem rozliczenia straty z działalności gospodarczej jest uzyskanie dochodów z tej działalności. Przy czym nie muszą to być dochody z tej samej firmy. W praktyce podatnik może zlikwidować działalność prowadzoną samodzielnie i rozpocząć jej prowadzenie w formie spółki niemającej osobowości prawnej lub odwrotnie. Wówczas stratę poniesioną w danym roku z indywidualnej działalności można rozliczyć z dochodami z działalności prowadzonej w kolejnych latach w formie spółki lub odwrotnie. W tym przypadku mamy bowiem w dalszym ciągu do czynienia ze źródłem przychodów, jakim jest działalność gospodarcza. Dochodzi jedynie do zmiany formy jej prowadzenia. Tymczasem możliwość rozliczenia straty nie jest uzależniona od tej okoliczności.

Zmianą formy prowadzenia działalności niepowodującą utraty prawa do odliczenia straty jest również przekształcenie spółki cywilnej w spółkę jawną.

Sposób rozliczenia straty

Strata poniesiona w danym roku obniża dochód uzyskany w najbliższych kolejno po sobie następujących pięciu latach podatkowych. Jest jednak ograniczenie co do wysokości straty, która może być rozliczona w jednym roku podatkowym. Otóż wysokość obniżenia nie może przekroczyć w danym roku 50% kwoty straty.

Zastosowanie tej zasady w praktyce oznacza, że stratę poniesioną w 2008 r. można rozliczyć z dochodami uzyskanymi w latach 2009-2013. Przy czym w którymkolwiek z tych lat odliczenie nie może przekroczyć 1/2 kwoty straty za 2008 r. Strata nierozliczona w latach 2009-2013 przepada.

Przykład

Podatnik prowadzi działalność gospodarczą. W 2008 r. poniósł stratę w kwocie 96.000 zł. Przyjmując, że wysokość dochodów za lata 2009-2013 pozwoli na odliczenie straty za 2008 r. w wysokości 75.000 zł, podatnik straci możliwość uwzględnienia straty w wysokości 21.000 zł.

Warunkiem rozliczenia straty jest uzyskanie odpowiednio wysokich dochodów w okresie pięciu kolejno po sobie następujących lat podatkowych. Nie ma jednak warunku osiągania dochodów w każdym roku tego okresu. Inaczej mówiąc, nie ma potrzeby ciągłego prowadzenia działalności gospodarczej. Jeżeli przykładowo podatnik zlikwiduje działalność, a następnie ją wznowi przed upływem wskazanych pięciu lat, ma prawo do rozliczenia straty. Wynikiem nieprowadzenia działalności gospodarczej w którymś z tych lat jest jedynie skrócenie okresu rozliczenia straty.

Forma opodatkowania

Zaprezentowane zasady mają zastosowanie do przedsiębiorców, którzy opodatkowani są na zasadach ogólnych (według skali podatkowej i podatkiem liniowym). Możliwość rozliczenia straty na zaprezentowanych zasadach mają również podatnicy, którzy w 2009 r. zmienili w stosunku do roku 2008 formę opodatkowania ze skali podatkowej na podatek liniowy lub odwrotnie. Nie ma bowiem warunku, że strata z działalności opodatkowanej np. podatkiem liniowym musi być rozliczona z dochodami opodatkowanymi na tych samych zasadach. Podatnik ma taką możliwość także w przypadku, gdy z zasad ogólnych przeszedł na opodatkowanie ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych (art. 9 ust. 5 ustawy o pdof). Do rozliczenia straty nie ma prawa jedynie przedsiębiorca, który zmienił formę opodatkowania z zasad ogólnych na kartę podatkową.

Realizacja rozliczenia

Niektórzy z podatników tkwią w przekonaniu, że strata podlega rozliczeniu dopiero w zeznaniu podatkowym. Nic bardziej mylnego. Można ją odliczyć już w trakcie roku podatkowego. Możliwość taką przewiduje:

• art. 26 ust. 1 (zdanie wstępne) ustawy o pdof - dla opłacających podatek według skali podatkowej,
   
• art. 30c ust. 2 ustawy o pdof - dla opodatkowanych tzw. podatkiem liniowym,
   
• art. 21 ust. 3 w związku z art. 11 ust. 1 ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym… (Dz. U. z 1998 r. nr 144, poz. 930 ze zm.) - dla uzyskujących przychody opodatkowane ryczałtem ewidencjonowanym.

Podatnicy w oparciu o powołane przepisy mogą rozliczać stratę z 2008 r. odpowiednio na etapie ustalania zaliczek na podatek lub ryczałtu za poszczególne miesiące 2009 r.

Wspólne rozliczenie małżonków

Poniesienie straty z działalności gospodarczej nie wyklucza prawa małżonków do wspólnego opodatkowania. Ważne jest jedynie, aby była to działalność, z której dochody opodatkowane są według skali podatkowej. Inne formy ich opodatkowania wyłączają bowiem prawo do preferencyjnego opodatkowania dochodów małżonków.