Skazani na łaskę urzędu

W styczniu br. przedsiębiorcy z warszawskiej Ochoty otrzymali od głównego księgowego Gminnej Gospodarki Komunalnej Ochota pismo wraz z dołączonymi anulowanymi fakturami VAT wystawionymi przez GGKO w okresie 1999-2003 za najem komunalnych lokali użytkowych. Z pisma wynika, że owe faktury były wystawiane przez GGKO, a powinny przez miasto stołeczne Warszawa.

Teraz podatnicy, którzy w latach 1999-2003 wynajmowali od miasta stołecznego Warszawy lokale użytkowe, muszą dokonać korekty deklaracji VAT-7, gdyż GGKO anulowała wszystkie wystawione w tamtym okresie faktury.

W najbliższym czasie GGKO zapowiedziała, że podatnicy ci otrzymają faktury wystawione już przez miasto stołeczne Warszawa za te same okresy i na te same kwoty (szerzej ten problem opisaliśmy w "GP" z 7 lutego). My postanowiliśmy zapytać niezależnych ekspertów, czy taka procedura jest w ogóle możliwa i co w takiej sytuacji mogą zrobić podatnicy, bo przecież problem dotyczy 1500 osób.

Ewa Matyszewska

Opinie

Joanna Bielewicz, senior konsultant w Departamencie Doradztwa Podatkowego, HLB Frąckowiak i Wspólnicy Sp. z o.o.:

W opisanej sytuacji należy domniemać, iż GGKO wystawiła faktury korygujące do tzw. zera, z uwagi na nieistnienie obowiązku podatkowego u tego podatnika. Problem wiąże się jednak z faktem, iż pierwotnie wystawione przez GGKO faktury nie dokumentowały transakcji objętej u tego podatnika obowiązkiem podatkowym. Z tego powodu nie stanowiły podstawy do rozliczenia podatku naliczonego u najemców (art. 33 starej ustawy o VAT i art. 108 obecnej ustawy o VAT). Stąd u najemców wystąpi obowiązek skorygowania deklaracji wstecz za okres, w którym nie przedawniło się zobowiązanie z tytułu VAT (od grudnia 1999 r.). Z kolei właściwy podatnik (miasto stołeczne Warszawa) powinien wystawić na najemców faktury za wynajem lokali, które to stanowić będą podstawę do rozliczenia podatku naliczonego u najemców, w miesiącu otrzymania tych faktur (lub w miesiącu następnym). Najemcom pozostaje zatem liczyć na przychylność właściwych organów skarbowych w zakresie umorzenia bądź rozłożenia na raty zaległości podatkowych. Dodatkowo najemcy mogą wystąpić z roszczeniem o odszkodowanie do miasta stołecznego Warszawa z tytułu niewystawienia we właściwym terminie faktur za najem lokali i strat tym faktem spowodowanych.

Blanka Turbo, ekspert firmy Deloitte:

Ta sytuacja jest bardzo skomplikowana. Kluczową sprawą jest ustalenie, dlaczego spółka zarządzająca wystawiała faktury i rozliczała VAT z transakcji najmu, podczas gdy powinien to robić zupełnie inny podmiot, tj. gmina Ochota. Jeżeli to rzeczywiście była pomyłka, to teraz wpłynie ona na rozliczenia podatkowe trzech stron: GGKO, gminy i najemców. Wszyscy oni będą musieli skorygować deklaracje VAT-7. Niestety, przepisy o VAT nie regulują wprost sytuacji, co zrobić, gdy podmiot nieuprawniony, w tym przypadku GGKO, wprowadza do obiegu faktury VAT. Orzecznictwo też jest niespójne w tym zakresie. Istnieje uchwała 7 sędziów NSA, zgodnie z którą, jeżeli podmiot nieuprawniony wystawia fakturę, to nie ma prawa jej korygować, bo taka faktura jest bezskuteczna. W związku z tym do bezskutecznego dokumentu nie można wystawiać jeszcze jednego, który by to korygował. Anulowanie faktur w tym przypadku wydaje się być jedyną możliwością na wycofanie tych dokumentów. Jednak jest jeszcze cały szereg orzeczeń, które mówią, że można anulować faktury, choć nie jest to jasno określone w przepisach, jednak powinno się to robić tylko wtedy, gdy faktury nie zostały wprowadzone do obrotu. Tu pojawia się sprzeczność, gdyż w opisanym przypadku faktury zostały dostarczone najemcom, czyli zostały wprowadzone do obrotu. Trudno powiedzieć zatem, jaka forma korekty jest właściwa w tym przypadku. Natomiast anulowanie faktur jest bardzo niekorzystne dla odbiorców. Niestety podatnikom, którzy odliczyli podatek z takich faktur, pozostaje skorygowanie deklaracji za ten okres, kiedy rozliczenia podatkowe się nie przedawniły, a więc deklaracje te muszą być skorygowane od grudnia 1999 r. Podatnicy będą mogli dokonać odliczenia podatku z nowych faktur dopiero w momencie ich otrzymania, a więc dokonają tego w deklaracjach bieżących. Po stronie najemców, jak i miasta, powstaną i zaległości podatkowe i konieczność zapłaty podatku z odsetkami. Być może urząd zgodzi się na zaniechanie poboru tych odsetek, ale to już zależy od decyzji urzędu.