Wydatki ponoszone w celu uzyskania zapłaty kar umownych podlegają zaliczeniu do kosztów uzyskania przychodu
Podatnicy niejednokrotnie zmuszeni są do odstępowania od umów zawartych z nieuczciwymi kontrahentami, gdy nie wywiązują się oni ze swoich zobowiązań. Zazwyczaj przysługuje im również uprawnienie do żądania zapłaty kary umownej określonej w umowie.
Nie zawsze jednak druga strona umowy skłonna jest do uznania takiego roszczenia, dlatego też część spraw ma swój finał na sali sądowej. W takim przypadku powstaje pytanie - czy koszty obsługi prawnej i opłat sądowych można potraktować jako koszty uzyskania przychodów?
Opodatkowaniu podatkiem dochodowym, zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 roku o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176 ze zm., dalej "ustawa o PIT"), podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku. Na mocy art. 10 ust. 1 pkt 9 ustawy o PIT, źródłem przychodów są też inne źródła. Za przychody z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9, uważa się w szczególności: kwoty wypłacone po śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego wskazanej przez niego osobie lub członkowi jego najbliższej rodziny, w rozumieniu przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego, alimenty, stypendia, dotacje (subwencje) inne niż wymienione w art. 14, dopłaty, nagrody i inne nieodpłatne świadczenia nie należące do przychodów określonych w art. 12-14 i 17 oraz przychody nie znajdujące pokrycia w ujawnionych źródłach. Mimo iż w przykładowym katalogu innych źródeł dochodu (art. 20 ust. 1) ustawodawca nie wymienił przychodów z tytułu otrzymanych kar umownych, przyjmuje się że stanowią one przychód podatnika. Tak Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie w interpretacji z dnia 12 kwietnia 2010 r. (sygn. IPPB4/415-171/10-2/SP) i dnia 30 marca 2010 r. (sygn. IPPB2/415-228/10-2/MG).
Zgodnie z art. 22 ust. 1 ustawy o PIT, kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 23. Kosztami uzyskania przychodu są zatem wszelkie racjonalne i gospodarczo uzasadnione wydatki związane z uzyskanym przychodem, jego zachowaniem lub zabezpieczeniem. Z oceny związku z uzyskanym przychodem winno wynikać, iż poniesiony wydatek obiektywnie mógł się przyczynić do osiągnięcia przychodu z danego źródła. Warunkiem zaliczenia wydatku do kosztów uzyskania przychodów jest też jego właściwe udokumentowanie.
W kwestii możliwości zaliczenia wydatków ponoszonych w celu uzyskania zapłaty kar umownych do kosztów uzyskania przychodów wypowiedział się Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie w interpretacji z dnia 30 marca 2010 r. (sygn. IPPB2/415-228/10-2/MG). Organ podatkowy uznał, że kara umowna wynikająca z konieczności odstąpienia od zawartej z deweloperem umowy przyrzeczenia sprzedaży wyodrębnionego lokalu mieszkalnego mieści się w pojęciu "innych źródeł przychodu" (art. 10 ust. 1 pkt 9 ustawy PIT ), a w rezultacie stanowi dla podatnika przychód. W związku z tym, koszty poniesione w celu osiągnięcia, zachowania albo zabezpieczenia tego źródła przychodów mogą zostać zaliczone do kosztów uzyskania przychodów, o ile tylko nie są wymienione w art. 23 ustawy PIT, pozostają w związku przyczynowym z przychodem oraz właściwie je udokumentowano. Za prawidłowe uznano więc działanie podatnika, który do kosztów związanych z uzyskaniem przychodu w postaci kary umownej zaliczył wynagrodzenie prawnika za przygotowanie pisma przedsądowego, pozwu i reprezentowanie przed sądami oraz wpis sądowy.
Marcin Parulski
Konsultant w Departamencie Doradztwa Podatkowego Małopolskiego Instytutu Studiów Podatkowych w Krakowie
Artykuł ma charakter jedynie informacyjny i stanowi publikację zainspirowaną treścią artykułów prasowych, interpretacji organów podatkowych i orzeczeń sądów administracyjnych. Nie stanowi porady ani opinii podatkowej czy prawnej w rozumieniu art. 2 ust. 1 i art. 31 ustawy o doradztwie podatkowym (Dz. U. z 1996 r. Nr 102, poz. 475, ze zm.) i jest odzwierciedleniem poglądów wyrażanych przez autorów publikacji. Małopolski Instytut Studiów Podatkowych Sp. z o.o. nie bierze odpowiedzialności za ewentualne skutki podejmowanych decyzji na ich podstawie.
