Co siódmy pracownik dostanie podwyżkę

Od początku roku pensje poszły w górę już o 5,12 proc., a to nie koniec podwyżek. 15 proc. firm ankietowanych przez Narodowy Bank Polski zapowiada, że jeszcze tej jesieni podniesie pracownikom pensje. NBP oblicza, że podwyżki obejmą ok. 15 proc. wszystkich zatrudnionych.

Gdzie te podwyżki?

Większość Polaków zapytana o zarobki tylko machnie ręką, a na uwagę o podwyżkach odpowie z irytacją, że być może przydarzają się one innym. W ankiecie, jaką kilka tygodni temu zamieściliśmy na stronach naszego portalu, 28 proc. internautów odpowiedziało "mam dość, gdy słyszę, że pensje idą w górę"; 18 proc. potwierdziło, że ich wynagrodzenia wrosły; 38 proc. osób deklarowało, że zarabia tyle samo co przed rokiem. Gdzie więc są te podwyżki, o których GUS mówi od dawna?

- Jeśli czyjaś pensja wrosła o 50 zł brutto, to w ujęciu statystycznym jest to spora podwyżka. Po odliczeniu podatków w kieszeni zostanie nam jednak śmiesznie niska suma, której nawet nie zauważymy - wyjaśnia prof. Zofia Jacukowicz z Instytutu Pracy i Spraw Socjalnych.

To prawda. Jak podaje NBP ("Wstępna informacja o kondycji sektora przedsiębiorstw ze szczególnym uwzględnieniem stanu koniunktury w IV kw. 2006 r."), zakres podwyżek jest szeroki, ale wysokość nie zmieniła się w porównaniu do roku ubiegłego. Inaczej mówiąc: wynagrodzenia podnosi więcej firm, jednak bez specjalnej rozrzutności. Niemniej już przeszło połowa przedsiębiorstw twierdzi, że w tym roku podwyższała wynagrodzenia załodze, a kolejne zapowiadają podwyżki w najbliższym czasie. Czegoś takiego nie było już dawno.

Przekupowanie pracowników

Ale to nie jedyna nowość. Zmienia się polityka płacowa przedsiębiorstw i w ogóle model wynagrodzeń w Polsce. Wcześniej pracodawcy dawali podwyżki w pierwszych miesiącach roku, teraz rozłożone są na cały rok. Zaczęły się zimną, kolejne były wiosną i wczesnym latem, a następna fala spodziewana jest jesienią.

Nadto po latach odrzucenia znowu doceniani są pracownicy fizyczni. Prof. Jacukowicz widzi podobieństwa do modelu płacowego znanego w PRL, kiedy wynagrodzenia w zakładach przemysłowych, budownictwie i górnictwa rosły szybciej niż w innych gałęziach gospodarki. Teraz jest podobnie: dynamika płac jest najwyższa w sektorze przedsiębiorstw. W tyle zostaje handel, usługi i gastronomia.

Wytłumaczenie tego zjawiska jest dość proste. NBP wylicza, że popyt na niewykwalifikowaną siłę roboczą pięciokrotnie przewyższa zapotrzebowanie na fachowców i osoby o określonych kwalifikacjach. W Polsce brakuje chętnych do wykonywania prostych prac fizycznych. Pracodawcy przyznają - i jest to kolejna nowość - że podnoszą pensje, żeby skusić potencjalnych kandydatów do podjęcia pracy i nie stracić tych, którzy już pracują, a coraz częściej zerkają na Wielką Brytanię oraz Irlandię, gdzie za lepszymi zarobkami pojechało kilkaset tysięcy Polaków.

Teraz my!

Jeszcze długo polskie firmy nie przebiją oferty pracodawców w bogatych krajach Unii Europejskiej, gdzie pensje są od trzech do pięciu razy wyższe niż u nas. Prof. Jacukowicz prognozuje jednak, że nierówności powoli, ale będą się wyrównywać. Zresztą, chociaż większość osób tego nie zauważa, już teraz powodzi nam się znacznie lepiej niż kilka lat temu. Lepiej niż skłonni jesteśmy się przyznać. - Poziom życia w Polsce jest wyższy niż wskazywałyby na to wynagrodzenia - stwierdza prof. Zofia Jacukowicz.

Oficjalne zarobki a faktyczne dochody to dwie różne sprawy. Coraz więcej pracowników dostaje wypłatę "z ręki do ręki" bez pokwitowań i podatków. Prof. Jacukowicz uważa, że bez uwzględnienia szarej strefy wynagrodzeń statystyki dotyczące przeciętnej pensji w kraju będą niepełne. Tym bardziej, że według oficjalnych szacunków w szarej strefie pracuje aż 1,5 mln Polaków.

Eugeniusz Twaróg