Coraz więcej żłobków w Polsce. Gdzie "białe plamy" znikają najszybciej?

W ciągu nieco ponad półtora roku z mapy Polski zniknęło 235 gmin bez dostępu do publicznych żłobków - poinformowało nas ministerstwo rodziny. Do 2029 roku w całym kraju ma powstać 100 tysięcy kolejnych miejsc opieki nad dziećmi do lat trzech, a resort Agnieszki Dziemianowicz-Bąk właśnie ułatwił samorządom dostęp do dofinansowań. 

W piątek 8 sierpnia Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej ogłosiło szóstą zmianę w programie "Aktywny Maluch" na lata 2022-2029. Uruchomiony został także nabór uzupełniający, który potrwa do 5 września.

Program dopłat do nowych miejsc opieki dla jednostek samorządu terytorialnego pochłonął dotychczas budżet o wartości 6,5 mld zł. "Aktywny Maluch" finansowany jest z budżetu państwa oraz ze środków unijnych, w tym z Krajowego Planu Odbudowy (KPO). 

Jak przekazało nam ministerstwo, na dzień 31 lipca 2025 r. w Polsce dostępnych było 257 343 miejsc opieki nad dziećmi do lat trzech w 8 824 instytucjach. Dla porównania w grudniu 2023 r. takich miejsc było 226 405 w 7 578 instytucjach. W ciągu półtora roku przybyło zatem blisko 31 tys. miejsc w żłobkach publicznych. W tym czasie największe inwestycje w ramach programu "Aktywny Maluch" dotyczyły kilku miast:

• Bydgoszcz: 18 mln zł na nowy żłobek miejski - ok. 180 miejsc,
• Białystok: ok. 10 mln zł na rozbudowę żłobka - ok. 140 miejsc,
• Jasionka: ponad 17 mln zł na nowy żłobek miejski - ok. 250 miejsc.

Nabór uzupełniający do programu "Aktywny Maluch" będzie trwał do 5 września br. Resort rodziny proponuje zmiany w dofinansowaniach, które mają na celu zwiększenie elastyczności i dostępności instytucjonalnej opieki nad dziećmi. 

"W wyniku rewizji KPO podwyższeniu uległa wysokość dofinansowania na tworzenie miejsc opieki dla jednostek samorządu terytorialnego do 57 528 zł bez VAT na jedno tworzone miejsce" - czytamy w dokumencie z dnia 4 sierpnia 2025 roku. 

Przeczytaj w Interii: Które regiony ominą inwestycje w KPO?

Gminy, które wcześniej (od 19 stycznia 2023 r.) dostały dofinansowania na tworzenie miejsc opieki według starej stawki 35 862 zł bez VAT za miejsce, mogą teraz starać się o dopłatę i zwiększenie dofinansowania do kwoty ponad 57,5 tys. zł. Zmiany są jednak głębsze i dotyczą szczególnie "białych plam": 

• obniżony został minimalny wymagany poziom wskaźnika obsadzenia miejsc opieki z 80 proc. na 75 proc.,
• uniezależniono od siebie wskaźniki rezultatu,
• w przypadku miejsc opieki utworzonych na terenie gmin będących tzw. białymi plamami wyłączony zostaje obowiązek obsadzenia miejsc opieki na minimalnym poziomie,
• wprowadzono możliwość ubiegania się o refundację VAT z KPO,
• jeśli w ciągu 12 miesięcy nie uda się zapełnić wymaganej liczby miejsc, nie zmniejszy to ani liczby miejsc uznanych za utworzone, ani liczby miejsc z dofinansowaniem na kolejne 24 miesiące.

Zmiany obowiązują z mocą wsteczną od 19 stycznia 2023 r. i obejmują wszystkich beneficjentów programu, dodaje ministerstwo.

Na przestrzeni ostatnich 19 miesięcy, w każdym województwie nastąpiła redukcja liczby gmin będących "białymi plamami" - obszarami bez dostępu do publicznych miejsc opieki nad dziećmi do lat trzech, przekonuje nas resort Agnieszki Dziemianowiocz-Bąk. Liczba "białych plam" w tym okresie spadła z 1105 do 870 gmin, a więc o 235 gmin. Największa redukcja gmin pozbawionych publicznych żłobków dotyczyła pięciu regionów:

• Wielkopolska - redukcja "białych plam" o 30 gmin (nadal 42 gminy bez publicznych żłobków),
• Mazowsze - redukcja "białych plam" o 27 gmin (nadal 123 gminy bez publicznych żłobków),
• Lubelskie - redukcja "białych plam" o 27 gmin (nadal 121 gmin bez publicznych żłobków),
• Kujawsko-Pomorskie - redukcja "białych plam" o 27 gmin (nadal 36 gmin bez publicznych żłobków),
• Podkarpackie - redukcja "białych plam" o 25 gmin (nadal 50 gmin bez publicznych żłobków).

Najmniej żłobkowych "białych plam" zlikwidowano w województwie zachodniopomorskim i lubuskim (redukcja o 7 gmin bez publicznych żłobków) oraz na Opolszczyźnie i Dolnym Śląsku, gdzie w półtora roku zlikwidowano jedynie odpowiednio pięć i cztery gminy bez dostępu do publicznej opieki żłobkowej. 

Agnieszka Maciuła-Ziomek