Dlaczego do Polski nie napływają bezpośrednie inwestycje zagraniczne

Aby wyobrazić sobie lukę, jaką spadek ten spowodował, wystarczy przyjrzeć się szacunkom dotyczącym tempa realizacji budżetu w 2002 r. W Ustawie budżetowej zakłada się, że część deficytu budżetowego zostanie sfinansowana z przychodów z prywatyzacji w wysokości 6,6 mld złotych. Faktycznie osiągnięto około 2,2 mld złotych, a plan został zrealizowany w 33 proc. Różnica została sfinansowana poprzez zwiększenie zadłużenia zagranicznego, a także emisję bonów skarbowych. Ważne w tym momencie jest znalezienie powodów spadku inwestycji zagranicznych w Polsce. Dlaczego duże inwestycje, na które Polska tak bardzo liczyła (Toyota, PSA Peugeot-Citroen) zostały ulokowane w sąsiednich krajach?

Uważam, że w Polsce w głównej mierze spadek inwestycji zagranicznych jest wynikiem dwóch bardzo ważnych czynników: ogólnego spadku inwestycji zagranicznych na świecie oraz utrudnień wewnętrznych w Polsce. Obserwując rynek światowy można zauważyć spadek fuzji i przejęć, głównie ze względu na recesję oraz trudności związane ze zwiększeniem zyskowności dokonanych dotychczas inwestycji. Poza tym, wiele firm, które dokonywały spektakularnych zakupów w latach 90. ma teraz problemy z tymi inwestycjami, np. Enron, France Telecom, AOL Time Warner. Podobnie sytuacja wygląda w wielu instytucjach finansowych, które dokonały ekspansji na rynkach wschodzących, w tym i w Polsce. Wiele przedsiębiorstw zaczęło modyfikować swoje plany ekspansji i w ten sposób zmniejszył się poziom kapitału, jaki mogą lokować w różnych zakątkach świata. W związku z tym ważne stały się warunki, jakie kraje zabiegające o kapitał mogą zaoferować, aby przyciągnąć do siebie inwestorów zagranicznych. Tym samym wymagania potencjalnych inwestorów znacznie wzrosły.

Ilość inwestycji zagranicznych napływających do Polski spadła również ze względu na wewnętrzną sytuację w kraju, która dla wielu inwestorów zagranicznych nie jest przyjazna. Po pierwsze koszty pracy w Polsce są wysokie w porównaniu z sąsiednimi krajami, które stanowią konkurencję: Czechy, Słowacja i Węgry. Dodatkowo sytuację pogarsza zły stan infrastruktury w Polsce (szczególnie jeśli chodzi o komunikację), biurokracja przy zakładaniu i prowadzeniu przedsiębiorstw zniechęca inwestorów zagranicznych do dokonywania inwestycji na terenie Polski. Sami inwestorzy twierdzą, że największym utrudnieniem są koszty związane z ZUS-em, wysokie podatki i biurokracja.

Aby zwiększyć ilość bezpośrednich inwestycji zagranicznych napływających do Polski, należałoby zacząć od wykreowania dobrych warunków dla inwestorów zagranicznych. W dobie zwiększonej konkurencji ważne jest przede wszystkim obniżenie kosztów pracy poprzez zmniejszenie ceny, jaką pracodawca zapłaci ewentualnemu pracownikowi ponieważ od tego uzależniona jest kwota odprowadzana do ZUS-u. Należałoby zmniejszyć poziom podatku dochodowego, który płaciliby pracodawcy. Najlepszym systemem podatkowym wydaje się podatek liniowy bez jakichkolwiek ulg.

Zdecydowanie powinna zostać zmniejszona biurokracja państwowa i takie przypadki jak ten, o którym pisał jeden z byłych ministrów, że los inwestycji zagranicznych leży często w geście przysłowiowej Pani Zosi, gdzieś na prowincji, tak jak urzędnika, który decyduje w kluczowych kwestiach, jak lokalizacja, pozwolenia na budowę, szybkość podejmowania decyzji - to co może mieć kluczowe znaczenie dla inwestorów zagranicznych nie przyzwyczajonych do długotrwałych procedur. Polityka gospodarcza powinna być ciągła i zobowiązująca dla Polski, niezależne od tego, która opcja rządzi.