Ile wynosi zachowek po rodzicach? Tyle dostaniesz, gdy wykreślono cię z testamentu

Zachowek po rodzicach jest roszczeniem majątkowym, które ma na celu ochronę interesów bliskich krewnych spadkodawcy. Konkretnie chodzi o osoby, które zostały pominięte w testamencie, a miałyby prawo do otrzymania części masy spadkowej, gdyby dziedziczenie odbywało się na podstawie dziedziczenia ustawowego. O zachowek mogą się starać także osoby, które uwzględniono w testamencie, jednak część im przepisana była o niższej wartości, niż w przypadku przysługującej im na mocy dziedziczenia ustawowego.

Najczęściej prawo do zachowku po rodzicach stosowane jest w momencie, gdy zmarły pozostawia po sobie testament, w którym wszystko przepisuje jednemu dziecku. Pozostali żyjący zstępni nie otrzymują natomiast żadnej części masy spadkowej. Wówczas mogą się oni domagać finansowej rekompensaty od innych spadkobierców.

Niektóre osoby jednak utraciły prawo do zachowku po rodzicach. Dzieje się tak w przypadku, gdy zstępny:

• odrzucił spadek;
• został wydziedziczony przez spadkodawcę;
• zrzekł się dziedziczenia;
• został uznany za osobę niegodną dziedziczenia.

Kodeks cywilny nie dzieli prawa do zachowku na zachowek po matce i po ojcu. Dzieci zmarłej osoby mają takie same możliwości ubiegania się o rekompensatę finansową, bez względu na to, czy zmarł ich ojciec, czy matka.

Zachowek po matce i ojcu będzie więc wynosił dokładnie tyle samo.

Według art. 991 Kodeksu cywilnego zachowek po zmarłym ojcu lub zmarłej matce wynosi połowę udziału spadkowego, który by przysługiwał dziecku spadkodawcy, gdyby dziedziczył na mocy dziedziczenia ustawowego. Jednakże w sytuacji, gdy dziecko zmarłego jest małoletnie, to zachowek otrzyma w wysokości 2/3 wartości swojego udziału spadkowego.

Wartość zachowku obliczamy na podstawie jego substratu. Substrat zachowku jest wartością spadku, na którą składa się m.in. czysta wartość spadku, która obliczana jest jako różnica między:

• stanem czynnym spadku (wartość wszystkich praw wchodzących w skład spadku, zgodnie z ich stanem z chwili otwarcia spadku i cen z chwili orzekania o zachowku);
• stanem biernym spadku (suma długów spadkowych z pominięciem długów wynikających z zapisów zwykłych oraz poleceń).

Drugą potrzebną wartością jest wysokość wszelkich darowizn i zapisów windykacyjnych, które zostały dokonane przez spadkodawcę. Pod uwagę nie są jednak brane darowizny, które od spadkodawcy otrzymała osoba uprawniona do dziedziczenia ustawowego. Tę składową dodajemy do wyliczonej czystej wartości spadkowej, a ich sumą jest właśnie substrat zachowku.

Następnie konieczne jest ustalenie udziału spadkowego, które jest bardzo istotne przy wyliczaniu zachowku po rodzicach. Kluczowe znaczenie ma tu przynależność do określonej grupy spadkobierców ustawowych. W przypadku dzieci należą one do pierwszej grupy razem z małżonkiem zmarłego. Dziedziczą oni masę spadkową w stopniu równym, jednak małżonek spadkodawcy nie może otrzymać części mniejszej niż 1/4 spadku.

Ustalony udział spadkowy następnie używamy do obliczenia wartość przysługującego zachowku po zmarłym rodzicu. Będzie to 1/2 lub 2/3 udziału spadkowego, w zależności od tego, ile dziecko spadkodawcy ma lat.

Na koniec wartość substratu zachowku mnożymy przez obliczony udział spadkowy osoby uprawnionej do zachowku. Wynik będzie określał należność zstępnego osoby zmarłej.

Zachowek po rodzicach może ulec przedawnieniu. Przedawnienie następuje po pięciu latach od momentu ogłoszenia testamentu. Taki czas ma więc osoba uprawniona do otrzymania rekompensaty na złożenie wezwania do zapłaty, lub złożenie pozwu do sądu.