Jak wygląda postępowanie spadkowe? Ile może trwać?

Spadkobiercy w ciągu sześciu miesięcy od śmierci spadkodawcy muszą podjąć decyzję, czy pozostawiony im spadek chcą przyjąć, czy odrzucić. Wybór może zostać podjęty na podstawie trzech dostępnych dróg:

• przyjęcie spadku - spadkobierca przyjmuje cały spadek, włącznie z długami spadkowymi. Ponosi pełną odpowiedzialność za zobowiązania finansowe i odpowiada za nie swoim majątkiem, 
• przyjęcie spadku z dobrodziejstwem inwentarza - spadkobierca przyjmuje cały spadek, włączenie z długami spadkowymi. Odpowiada jedynie za długi spadkowe w wysokości odziedziczonego majątku. Ma obowiązek spłacić zobowiązania, ale nie odpowiada za nie własnym majątkiem, 
• odrzucenie spadku - spadkobierca odrzuca spadek i długi spadkowe. Nie otrzymuje korzyści materialnych i nie odpowiada za długo spadkodawcy.

Jeśli zdecydujemy się przyjąć spadek, to konieczne będzie wszczęcie postępowania spadkowego. Postępowanie spadkowe jest to szereg formalności prawnych, których trzeba dopiąć, aby uzyskać pełne prawo do masy spadkowej. Postępowanie to odbywa się zawsze, niezależnie od tego na podstawie jakiego tytułu spadkobiercę powołano do dziedziczenia. Będzie to dotyczyć więc zarówno dziedziczenia ustawowego, jak i dziedziczenia testamentowego.

Nie ma określonego terminu, w jakim spadkobierca musi podjąć postępowanie spadkowe. Może to zostać zrobione w dowolnym czasie od momentu przyjęcia spadku. Natomiast w przypadku, gdy w masie spadkowej znalazły się konta bankowe, nieruchomości, zaleca się jak najszybsze podjęcie postępowania spadkowego. Zwlekanie może zwiększyć ryzyko wystąpienia komplikacji w przyszłości jak np. brak wpisu nowego właściciela do księgi wieczystej. Jest to także konieczne w przypadku, gdy nabyte dobra chcemy sprzedać. 

Postępowanie spadkowe może przyjąć jedną z dwóch form: postępowania sądowego lub postępowania notarialnego. To, która z nich zostanie wybrana, zależy od okoliczności jakie towarzyszą dziedziczeniu. 

Notarialne postępowanie spadkowe to forma najczęściej wybierana, gdy spadkobiercy nie mają między sobą konfliktu, zgadzają się co do interpretacji i realizacji testamentu. Wymogiem takiego postępowania jest obecność wszystkich potencjalnych spadkobierców przy sporządzaniu aktu poświadczenia dziedziczenia. 

Jeżeli osób uprawnionych do dziedziczenia jest więcej lub występuje między nimi konflikt, zorganizowanie postępowania notarialnego może być niemożliwe do zrealizowania. Wynika to wówczas m.in. z niemożności obecności fizycznej wszystkich spadkobierców. 

Wówczas lepiej wybrać sądowe postępowanie spadkowe. Takie rozwiązanie jest najlepsze, jeśli spadkobiercy nie mogą osiągnąć porozumienia albo gdy dochodzi do kwestionowania postanowień testamentu. Do rozpoczęcia procesu konieczne jest złożenie wniosku o stwierdzenie nabycia spadku do sądu rejonowego właściwego dla ostatniego miejsca zamieszkania zmarłego.  

Sąd na tej podstawie rozpocznie procedurę badania praw do spadku i ustali kto ma prawo do dziedziczenia. Sądowe postępowanie spadkowe trwa znacznie dłużej od notarialnego, jednak jest to formalne uregulowanie statusu majątkowego, które pozwoli spadkobiercom nabyć masę spadkową na niepodważalnych zasadach. 

Czas postępowania spadkowego będzie się różnić w zależności od tego, jaką drogę postępowania wybrano. W przypadku skorzystania z usług notarialnych formalności zostają dopięte od razu na pierwszym spotkaniu, na którym będą obecni wszyscy potencjalni dziedziczący.

Sądowe postępowanie spadkowe może trwać o wiele dłużej. Od momentu złożenia wniosku, który rozpoczyna proces, następuje okres oczekiwania na wyznaczenie terminu rozprawy. Może on trwać od trzech do sześciu miesięcy.

Następnie miesiąc przed planowanym terminem wyznaczeni spadkobiercy otrzymują list polecony z datą rozprawy, na którą muszą się stawić. Obecność wnioskodawcy jest obowiązkowa. W takich sprawach często nie kończy się na 1 rozprawie. Przez to sądowe postępowanie spadkowe może ciągnąć się nawet przez kilka czy kilkanaście miesięcy.