Kto obroni Adama Glapińskiego? Zagraniczne banki ważą każde słowo

• Wniosek o Trybunał Stanu dla Adama Glapińskiego wpłynął do Sejmu;
• Kilka miesięcy temu ze strony NBP padały sugestie, że instytucje międzynarodowe mogą zareagować na to, co bank centralny uważa za polityczny atak na prezesa;
• Czy szef NBP może liczyć na pomoc Banku Światowego, EBC czy innych banków centralnych? Pytamy o to te instytucje.

- Uznaliśmy, że istotne jest poinformowanie Europejskiego Banku Centralnego o groźbach, jakie są kierowane pod adresem prezesa NBP i o tym, że brak jest jakichkolwiek podstaw prawnych do postawienia go przed Trybunałem Stanu - mówiła w listopadzie 2023 r. w wywiadzie dla "Business Insidera" pierwsza wiceprezes NBP Marta Kightley. Zastępczyni Adama Glapińskiego informowała wówczas, że NBP zwrócił się także z prośbą o pomoc do Banku Światowego i Międzynarodowego Funduszu Walutowego. 

Opinia publiczna na temat wyniku tych działań dowiedziała się tyle, że do prezesa NBP napisała Christine Lagarde, szefowa EBC. Przyznała ona, że ewentualną uchwałę Sejmu o postawieniu go przed Trybunałem Stanu Adam Glapiński mógłby skierować do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE) i poprosić, by ten wypowiedział się, czy uchwała ta jest zgodna z prawem. 

Taką uchwałę polski Sejm być może faktycznie podejmie, chociaż nie stanie się to prędko. Złożonym w sprawie Adama Glapińskiego wnioskiem najpierw zajmie się sejmowa Komisja Odpowiedzialności Konstytucyjnej (KOK), która przeanalizuje wniosek, a także przesłucha prezesa NBP i świadków. Procedura ta może potrwać wiele tygodni. Jeśli KOK uzna, że zarzuty stawiane szefowi NBP są zasadne, to posłowie będą głosować ws. uchwały o pociągnięciu prezesa NBP do odpowiedzialności przed Trybunałem Stanu. Jeśli taką uchwałę podejmą, spowoduje to zawieszenie Adama Glapińskiego w czynnościach. 

Jak poinformował PAP Biznes przewodniczący KOK Zdzisław Gawlik, pierwsze posiedzenie tego gremium ws. wniosku o Trybunał Stanu dla prezesa NBP może odbyć się przy okazji najbliższego posiedzenia Sejmu, czyli około 10-12 kwietnia, a potem czekają nas wspomniane długie procedury. Niemniej scenariusz postawienia Adama Glapińskiego przed TS staje się coraz bardziej realny. Czy w obliczu jego spełnienia międzynarodowe instytucje i banki centralne wykazują zainteresowanie tym, co stanie się z prezesem NBP? 

Zwróciliśmy się do biura prasowego NBP z pytaniem, czy przedstawiciele zagranicznych banków centralnych i międzynarodowych instytucji finansowych kontaktowali się z NBP, by uzyskać informacje o wniosku ws. postawienia Pana Adama Glapińskiego przed Trybunałem Stanu. "W sprawie działań instytucji międzynarodowych prosimy o kontakt z tymi instytucjami" - odpowiedziało nam biuro. Zastosowaliśmy się do tej sugestii. 

Napisaliśmy do najważniejszych instytucji finansowych na świecie i wybranych europejskich banków centralnych (w największych gospodarkach Europy, a także w krajach naszego regionu) z prośbą o informację, czy planują w jakikolwiek sposób zareagować na wniosek o Trybunał Stanu dla prezesa Glapińskiego, poprosić polski rząd o wyjaśnienia w tej kwestii i zająć oficjalne stanowisko.

Chcieliśmy też wiedzieć, czy instytucje te uważają, że osiem zarzutów stawianych we wniosku Adamowi Glapińskiemu (dokładnie opisaliśmy je TUTAJ) jest dobrze umotywowanych - a także, czy są zdania, że rozpoczęcie procesu, który potencjalnie może doprowadzić do usunięcia prezesa NBP ze stanowiska może stanowić ryzyko dla stabilności rynku finansowego w Polsce, naruszając niezależność banku centralnego. 

Odpowiedzi, które nadeszły do naszej redakcji, są oszczędne w słowach i wyważone. Łączy je też to, że ich autorzy nie chcą publicznie deklarować podejmowania jakichkolwiek działań w sprawie tego, co dzieje się wokół prezesa NBP. 

"Bank Światowy nie ingeruje w polityczne sprawy państw członkowskich" - przekazał nam przedstawiciel tej instytucji. 

Europejski Bank Centralny poinformował nas, że wszystko, co miał do powiedzenia w tej sprawie, przekazane zostało już we wspomnianym wcześniej liście Christine Lagarde do Adama Glapińskiego. "Nie mamy nic do dodania" - kończy swojego maila reprezentant EBC. 

"Narodowy Bank Polski jest częścią Europejskiego Systemu Banków Centralnych; oczywiście, że informujemy na bieżąco EBC w tej kwestii i budzi to duże zainteresowanie" - mówiła tymczasem na konferencji prasowej zarządu NBP w dniu 26 marca pierwsza wiceprezes Kightley.

Także inne banki centralne były powściągliwe. Szczególnie Bank Anglii (BoE), z którego nadeszła lakoniczna odpowiedź: "W takiej sprawie nie będziemy się wypowiadać" - a także Narodowy Bank Węgier (MNB), który napisał "Nie komentujemy". 

Rzecznik Prasowy Szwajcarskiego Banku Narodowego (SNB) poprosił nas o wyrozumiałość, tłumacząc, że SNB nie ma w zwyczaju odnosić się do spraw dotyczących innych banków centralnych. Czeski Bank Narodowy (CNB) podziękował nam za zainteresowanie się jego perspektywą i podkreślił, że zdaje sobie sprawę z tego, jak istotne są to kwestie. "Jednakże CNB wyznaje zasadę, że nie komentuje wewnętrznych spraw politycznych innych państw. To stanowisko jest spójne z naszym dążeniem do tego, by utrzymywać profesjonalne i oparte na szacunku relacje z naszymi odpowiednikami w Unii Europejskiej i poza nią" - napisał dyrektor departamentu komunikacji CNB. 

W części przytoczonych odpowiedzi w odniesieniu do wniosku o Trybunał Stanu dla Adama Glapińskiego pojawia się sformułowanie "sprawy polityczne". I rzeczywiście, od tego kontekstu trudno jest uciec, biorąc pod uwagę to, że obietnicę rozliczenia szefa NBP złożył jeszcze w kampanii przed wyborami 2023 r. Donald Tusk. Tym ważniejsza staje się kwestia rzetelnej oceny zarzutów sformułowanych pod adresem prezesa polskiego banku centralnego pod kątem ich merytoryczności i siły dowodów, że Adam Glapiński naruszał swoimi działaniami konstytucję i wybrane ustawy. 

Z kolei powściągliwość zagranicznych instytucji może po prostu wynikać z faktu, że cała sprawa jest niezwykle delikatna, a wszelkie potencjalne działania, jakie instytucje te zdecydują się podjąć, będą toczyć się zakulisowo.  

Nie należy też zapominać o jeszcze jednym ważnym aspekcie, dotyczącym zwłaszcza banków centralnych - zajmując stanowisko ws. zarzutów wobec Adama Glapińskiego, ryzykują one, że staną się przysłowiowymi "sędziami we własnej sprawie", i to nie tylko dlatego, że jeden z zarzutów we wniosku koalicji rządzącej dotyczy skupu obligacji, który znajduje się w kryzysowym instrumentarium banków centralnych (gwoli ścisłości, w przypadku NBP kwestionowany jest nie tyle sam skup, a to, który organ NBP zadecydował o jego przeprowadzeniu i czy stało się to zgodnie z prawem). 

Różnego rodzaju spory na linii rząd - bank centralny zdarzały się w wielu krajach i nie jest powiedziane, że nie wydarzą się w przyszłości, zwłaszcza biorąc pod uwagę coraz częstsze ekonomiczne szoki. W walce z tymi ostatnimi banki centralne odgrywają ogromną rolę, co może skłaniać polityków do podejmowania mniej lub bardziej otwartych prób wpływania na ich działania.