Likwidacja kwot mlecznych pogłębi spadki cen mleka

Rynek mleka w Unii Europejskiej regulowany jest przez system kwotowy. Każdemu państwu członkowskiemu w danym roku kwotowym (okres od kwietnia do marca kolejnego roku) przysługuje krajowa kwota produkcji, która następnie rozdzielana jest na rolników. W przypadku przekroczenia krajowej kwoty produkcji, państwo musi zapłacić karę (28,73 EUR za każde 100 kg przekroczenia), finansowaną przez rolników, którzy przekroczyli swoje indywidualne kwoty mleczne.

W ostatnich latach podaż mleka w Unii Europejskiej utrzymywała się na poziomie wyraźnie niższym od sumy wszystkich krajowych kwot mlecznych (w roku kwotowym 2013/2014 było to 4,6 proc. poniżej limitu). Jednocześnie w kilku krajach (m.in. Niemcy, Holandia, Irlandia, Polska) mieliśmy do czynienia z tendencją do nadprodukcji mleka, podczas gdy w większości kształtowała się ona wyraźnie poniżej kwoty krajowej, wskazując iż na rynku mleka coraz silniej oddziałują mechanizmy rynkowe. Było to głównym czynnikiem, który skłonił Komisję Europejską do podjęcia decyzji o likwidacji systemu kwot mlecznych od kwietnia 2015 r.

Utrzymywanie się produkcji mleka w UE w ostatnich latach wyraźnie poniżej limitów wynikających z sumy krajowych kwot mlecznych naszym zdaniem wskazuje, że skala wzrostu podaży mleka po likwidacji kwot mlecznych będzie ograniczona.

Podobna ocena przedstawiona została w raporcie OECD-FAO Agricultural Outlook 2013, zgodnie z którym w pierwszych dwóch latach po likwidacji kwot mlecznych (2015 r., 2016 r.) roczne tempo wzrostu produkcji mleka w UE wyniesie odpowiednio 0,7 proc. i 0,8 proc., a w kolejnych latach ukształtuje się na poziomie ok. 0,3 proc..

Występowanie różnic w relatywnych kosztach produkcji mleka pomiędzy krajami (w niektórych krajach wytwarzanie mleka jest bardziej opłacalne w stosunku do innych rodzajów produkcji rolnej) w warunkach wolnorynkowych doprowadzi w naszej ocenie w średnim okresie do koncentracji produkcji w tzw. Północnym Pasie Mlecznym skupiającym Niemcy, Polskę, Szwecję, Finlandię, Danię, Belgię, Holandię, Wielką Brytanię, Irlandię oraz kraje bałtyckie.

Uważamy, że wyższa podaż mleka w tych krajach będzie oddziaływała w kierunku spadku jego ceny na tamtejszych rynkach.

Od początku ub. r. mamy do czynienia ze spadkami cen mleka i produktów mlecznych na światowych rynkach, będących efektem szybszego wzrostu podaży wśród ich największych eksporterów (UE, Nowa Zelandia, USA, Australia, Argentyna, Brazylia) przy jednocześnie słabszym od oczekiwań popycie, m.in. za sprawą niższego importu z Chin.

Nadpodaż na światowym rynku została dodatkowo zwiększona przez wprowadzone na początku sierpnia 2014 r. rosyjskie embargo. W rezultacie, zgodnie z danymi Komisji Europejskiej ceny odtłuszczonego mleka w proszku były w styczniu o 42,7 proc. niższe niż w styczniu 2014 r., ceny pełnego mleka w proszku o 37,6 proc. niższe, masła o 27,5 proc. niższe, a serów Cheddar, Edam i Gouda kolejno o 22,8 proc., 29,4 proc. i 25,9 proc. niższe.

Podobne spadki cen odnotowywane są również na rynkach w USA i Oceanii. Oczekujemy, że w I poł. 2015 r. ceny mleka na światowych rynkach ustabilizują się, co będzie skutkiem stopniowego oczyszczania się rynku z nadpodaży produktów mlecznych, czemu sprzyjać będą ich niskie ceny. Wsparciem dla takiej oceny jest nieznaczny wzrost (zgodnie z danymi Komisji Europejskiej średnio o ok. 1 proc.) cen niektórych produktów mlecznych (masła, mleka w proszku) w II poł. stycznia br. w porównaniu do I poł. stycznia br.

Prognozujemy, że silniejszy wzrost cen rozpocznie się w II poł. br., co spowodowane będzie zwiększeniem światowego popytu, szczególnie ze strony Afryki Północnej, Bliskiego Wschodu oraz Azji Południowo-Wschodniej.

Likwidacja kwot mlecznych przypadnie tym samym na okres stabilizacji cen mleka na światowych rynkach. Niemniej jednak prognozowany przez nas wzrost produkcji mleka w krajach Północnego Pasa Mlecznego, w tym Polsce, w warunkach wciąż nasyconego rynku eksportowego, a także stopniowego charakteru procesu specjalizacji produkcji krajów Północnego Pasa Mlecznego i przejmowania udziału w rynku krajów z poza tej grupy, może w krótkim okresie spowodować dalszy spadek cen mleka w krajach Północnego Pasa Mlecznego.

Na szczególną uwagę zasługuje również otoczenie mikroekonomiczne polskiego sektora mleczarskiego, który funkcjonuje w warunkach agresywnej polityki cenowej dużych sieci handlowych będących głównymi odbiorcami jego produktów.

Najprawdopodobniej po likwidacji systemu kwot mlecznych będą one próbowały wynegocjować niższe ceny od przetwórców. W miesiącach letnich w kierunku spadku cen mleka oddziaływać będą również czynniki sezonowe. Tym samym oczekujemy, że ceny mleka osiągną swoje minimum lokalne wynoszące ok. 107 zł/hl w na przełomie II i III kw. br.

Spadek cen mleka będzie ograniczany przez rosnący popyt na produkty mleczne w Polsce, związany z prognozowanym przez nas przyspieszeniem wzrostu polskiej konsumpcji II kw. br. (zgodnie z przeprowadzonymi przez nas obliczeniami popyt na produkty mleczne w Polsce charakteryzuje się dodatnią elastycznością dochodową - wraz ze wzrostem dochodów wydatki na produkty mleczne rosną). Niemniej jednak wzrost cen mleka w Polsce rozpocznie się dopiero w II poł. 2015 r. wraz z prognozowanym przez nas wzrostem cen na rynkach światowych, a także dzięki pozytywnemu wpływowi czynników sezonowych. W konsekwencji uważamy, że na koniec 2015 r. cena skupu mleka ukształtuje się w okolicach poziomu 125 zł/hl.

Na podstawie naszej prognozy cen skupu mleka szacujemy, że w pierwszej połowie br. będziemy mieli do czynienia ze spadkiem cen produktów mlecznych

wchodzących skład koszyka inflacyjnego. Ceny mleka będą w pierwszej połowie roku średnio o 2,6 proc. r/r niższe, serów o 3,2 proc. a masła o 8 proc.. W przypadku jogurtów oczekujemy stabilizacji cen.

Niemniej jednak z uwagi na wyhamowujące tempo spadku cen, a także ich stopniowy wzrost w II poł. roku oczekujemy, że sumaryczny wpływ zmian cen produktów mlecznych w 2015 r. zwiększy roczny wskaźnik inflacji o 0,1 pp. Stanowi to wsparcie dla naszego scenariusza inflacji zakładającego dodatnie roczne tempo wzrostu cen w IV kw. br.

Credit Agricole Bank Polska S.A.

Pobierz: darmowy program do rozliczeń PIT