Wczasy pod gruszą. Kiedy szef musi dołożyć do wypoczynku? Nie każdy dostanie pieniądze
"Wczasy pod gruszą" to popularne określenie dofinansowania wypoczynku, jakie niektórzy pracownicy mogą otrzymać od pracodawcy, a konkretnie z Zakładowego Funduszu Świadczeń Socjalnych (ZFŚS). Sprawdźmy, kto i kiedy może liczyć na wsparcie wczasowe i jakie warunki musi spełnić pracownik, chcący je otrzymać.
Świadczenie wypoczynkowe, zwane wczasami pod gruszą, jest jednym ze świadczeń przyznawanych z ZFŚS na podstawie ustawy o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych.
Zgodnie z art. 8 ust. 1 ustawy, przyznanie takich świadczeń i wysokość dopłat uzależnione są od sytuacji życiowej, rodzinnej i materialnej osoby uprawnionej, a nie od stażu pracy czy zajmowanego stanowiska.
Obowiązek tworzenia ZFŚS spoczywa na pracodawcach zatrudniających - według stanu na 1 stycznia danego roku - co najmniej 50 pracowników w przeliczeniu na pełne etaty.
Mniejsze przedsiębiorstwa mogą powołać fundusz na wniosek zakładowej organizacji związkowej, ale nie są do tego prawnie zobligowane. Środki ZFŚS pochodzą z wpłat pracodawcy oraz ewentualnych darowizn czy odsetek bankowych i przeznaczone są na zaspokajanie potrzeb socjalnych pracowników i ich rodzin.
Prawo nie upoważnia pracodawcy do wprowadzania dodatkowych kryteriów (np. stażu pracy czy zajmowanego stanowiska). Jedynym prawnie dopuszczonym warunkiem jest kryterium socjalne, obejmujące sytuację życiową, rodzinną i materialną osoby uprawnionej. W praktyce oznacza to, że dofinansowanie wczasów otrzymają przede wszystkim ci pracownicy, którzy ze względu na niskie dochody czy trudne warunki rodzinne najbardziej potrzebują wsparcia.
Choć przepisy Kodeksu pracy nie wymuszają na pracowniku wykorzystania urlopu w określony sposób, firmy często w regulaminach ZFŚS zastrzegają, że wypłata "gruszy" jest powiązana z wykorzystaniem co najmniej 14 kolejnych dni nieprzerwanego wypoczynku, w tym 10 dni urlopu.
Jest to zgodne z art. 162 Kodeksu pracy, który stanowi, że urlop wypoczynkowy powinien być udzielany w całości lub - jeśli zażąda tego pracownik - podzielony, przy czym jedna część musi obejmować co najmniej 14 dni kalendarzowych.
Jednakże ograniczenie dostępu do środków ZFŚS wyłącznie do tych, którzy spełnią ten warunek, budzi wątpliwości, ponieważ samo wykorzystanie urlopu nie mieści się w ustawowym kryterium socjalnym.
Zakładowy regulamin określa zasady i terminy składania wniosków oraz kryteria socjalne. Pracownik, który kwalifikuje się do otrzymania świadczenia, powinien złożyć wniosek, zazwyczaj pisemny, w określonym przez regulamin terminie.
Następnie wniosek jest rozpatrywany przez komisję socjalną, powołaną do tego celu przez zakładową organizację związkową lub pracodawcę.
Gdy zostanie on rozpatrzony pozytywnie, środki są wypłacane na podstawie uchwały komisji, w formie ryczałtowej lub zwrotu części kosztów zakupionych świadczeń turystycznych.
Uprawnionymi do świadczeń z ZFŚS są zarówno pracownicy etatowi, jak i nieetatowi. Dodatkowo również emeryci i renciści, którzy są byłymi pracownikami danej firmy. Każdy regulamin funduszu może dodatkowo wskazać inne osoby, np. dzieci pracowników.
Pracodawca, który zobowiązał się do tworzenia ZFŚS, musi wykonywać ten obowiązek corocznie, wpłacając środki na fundusz.
Nie może jednak zmuszać pracowników do korzystania z wypoczynku w konkretnym miejscu czy terminie - zakres dopłat i formę wypoczynku określa wyłącznie regulamin.
Brak funduszu (jeśli jest obowiązkowy) czy nierówne traktowanie pracowników może skutkować postępowaniem przed Państwową Inspekcją Pracy.
KO
