Początkowo nowelizację przepisów zapowiadano po roku od wprowadzenia przepisów o wstrzymaniu sprzedaży nieruchomości Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa (z kwietnia 2016 r.), jednak w wyniku licznych uwag od różnych organizacji rolniczych, projekt dopiero w tym tygodniu został opublikowany na stronach Rządowego Centrum Legislacji. Jego autorem jest ministerstwo rolnictwa.
W trakcie konsultacji zwracano uwagę na konieczność doprecyzowania niektórych przepisów dotycząca m.in. przesłanek uzyskania zgody na zbycie nieruchomości, jak również postulowano o złagodzenie przepisów dotyczących nabywania małych działek rolnych.
Projektowana ustawa nie zmienia zasady, iż nabywcą nieruchomości może być wyłącznie rolnik, ale wprowadza odstępstwa od niej. Nowe przepisy pozwalają na nabycie przez osoby nie będące rolnikami działek rolnych do 1 hektara (obecnie jest do 0,3 ha), a także w toku postępowania egzekucyjnego lub upadłościowego, w wyniku podziału majątku po ustaniu małżeństwa, spadku, w wyniku przekształcenia spółek.
W takich przypadkach na nabycie nieruchomości nie będzie potrzebna zgoda dyrektora generalnego Krajowego Ośrodka Wsparcia Rolnictwa, ale KOWR będzie miał prawo pierwokupu takich nieruchomości.
Według projektu, ponadto możliwy będzie zakup przez nie rolników gruntów rolnych położonych na terenach administracyjnych miast; działek oznaczonych w ewidencji jako grunty pod stawami, które stanowią co najmniej 70 proc. powierzchni nieruchomości; nabytych z państwowych zasobów jako tzw. "ogródki działkowe".
Projekt rozszerza katalog osób, na rzecz których może być zbyta nieruchomość - o rodzeństwo rodziców oraz pasierbów.
Za zgodą dyrektora KOWR nieruchomości rolne będą mogły nabywać uczelnie na cele dydaktyczne oraz państwowe lub samorządowe osoby prawne na cele publiczne.
Doprecyzowano tryb postępowania oraz przesłanki warunkujące wyrażenie zgody przez dyrektora KOWR na nabycie nieruchomości m.in. poprzez określenie wymogów, jakie powinien spełniać wniosek.
Projekt proponuje złagodzenie przepisów zbycia kupionej nieruchomości rolnej. Określa, że nabywca gruntów rolnych będzie musiał prowadzić gospodarstwo rolne przez 5 lat, a nie jak dotychczas przez 10 lat. Możliwe będzie zbycie takich gruntów przed upływem 5 lat za zgodą dyrektora KOWR w drodze decyzji administracyjnej, a nie przez sąd.
Autorzy projektu ponadto proponują zmiany w ustawie o gospodarowaniu nieruchomościami Skarbu Państwa, aby umożliwić KOWR realizację inwestycji mieszkaniowych. Ma to być uzupełnienie programu "Mieszkanie plus" zwłaszcza na terenach wiejskich.
Jak wskazuje resort rolnictwa w uzasadnieniu do projektu ustawy, dotychczasowe przepisy, wbrew obawom przeciwników tych rozwiązań, nie spowodowały "zamrożenia" obrotu ziemią w Polsce. W obrocie prywatnym między rolnikami w 2017 r. doszło do ok. 57,5 tys. transakcji, a rok wcześniej było ich ok. 70 tys. Ponadto wprowadzone zmiany ustabilizowały ceny gruntów rolnych, który do 2016 r. gwałtowanie rosły osiągając w obrocie prywatnym 40 tys. za ha. W II kwartale 2018 r. cena 1 ha ziemi wyniosła 44,2 tys. zł.
Większość projektowanych przepisów ma obowiązywać po 14 dniach od ich opublikowania.
- - - - -
PO proponuje: zakup do 5 ha ziemi rolnej - nie tylko dla rolników
PO złożyła w Sejmie projekt nowelizacji pozwalający na zakup do 5 ha ziemi rolnej wszystkim obywatelom Polski, nie tylko rolnikom. Zmieniana jest też definicja rolnika indywidualnego poprzez zniesienie wymogu co najmniej 5-letniego zamieszkiwania na terenie gminy, gdzie prowadzi gospodarstwo.
Posłowie PO: wiceprzewodnicząca komisji rolnictwa i rozwoju wsi Dorota Niedziela oraz członek tej komisji Kazimierz Plocke przedstawili w środę założenia projektu nowelizacji ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego, który - jak przekonywali - "ułatwia i umożliwia łatwiejszy i szybszy dostęp do ziemi rolnej".
- Uważamy, że dotychczasowe przepisy ograniczające możliwość obrotu gruntami rolnymi są niewłaściwe, są ograniczające, jeżeli chodzi o inwestycje i także planowanie produkcji rolniczej - podkreślił Plocke.
Od 2016 roku nabywcą ziemi rolnej w Polsce może być jedynie rolnik indywidualny czyli osoba fizyczna, która osobiście gospodaruje na gruntach do 300 ha, posiada kwalifikacje rolnicze oraz co najmniej od 5 lat zamieszkuje w gminie, gdzie jest położona co najmniej jedna działka jego gospodarstwa. Zgodnie z ustawą nabywać ziemię rolną mogą też Kościoły i związki wyznaniowe.
Celem przyjętych w marcu 2016 roku zmian, które wzbudziły kontrowersje, było wprowadzenie regulacji chroniących polską ziemię przed ewentualnym wykupem. 1 maja 2016 r. upływał bowiem obowiązujący od 2004 r. okres ochronny na zakup polskiej ziemi przez cudzoziemców.
Plocke poinformował, że projekt, który jego klub złożył w Sejmie, zakłada, iż "każdy polski obywatel będzie mógł kupić" do 5 ha ziemi rolnej. Projekt zakłada też, że osoba, która nabyła ziemię zobowiąże się do prowadzenia osobiście gospodarstwa rolnego przez co najmniej 5 lat.
Poseł zapewnił, że PO opowiada się za ochroną polskiej ziemi przed jej nadmiernym wykupem przez cudzoziemców.
Podczas konferencji Niedziela oceniła, że ustawa autorstwa PiS z 2016 r. spowodowała, że ceny ziemi wzrosły o 20 proc. Ponadto - jak mówiła posłanka powołując się na dane z MSWiA - "prawie dwukrotnie wzrosła sprzedaż ziemi" cudzoziemcom.
Projekt nowelizacji autorstwa PO zakłada również zmianę definicji rolnika indywidualnego. Byłaby nim osoba fizyczna będąca "właścicielem, użytkownikiem wieczystym, samoistnym posiadaczem lub dzierżawcą nieruchomości rolnych, których łączna powierzchnia użytków rolnych nie przekracza 300 ha, posiadającą kwalifikacje rolnicze oraz co najmniej od 5 lat prowadzącą osobiście gospodarstwo rolne w gminie, na obszarze której jest położona jedna z nieruchomości rolnych wchodzących w skład gospodarstwa rolnego".
Obowiązująca ustawa stanowi, że rolnik indywidualny musi ponadto zamieszkiwać od co najmniej 5 lat w gminie, na obszarze której jest położona jedna z nieruchomości rolnych wchodzących w skład gospodarstwa rolnego.
Nowela zakłada też, że za nieruchomość rolną nie byłyby już uznane nieruchomości, które "na podstawie ostatecznej decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu zostały przeznaczone na cele pozarolnicze".
