Zmiany w KPO. PIP będzie mogła skuteczniej walczyć z patologiami na rynku pracy

W środę Ministerstwo Funduszy i Polityki Regionalnej ogłosiło finał negocjacji z Komisją Europejską w sprawie rewizji KPO, w tym ważnych zmian dotyczących rynku pracy.

Jak już pisaliśmy w Interii Biznes, rząd zrezygnował z pełnego "ozusowania" umów zlecenie w zamian za wzmocnienie Państwowej Inspekcji Pracy. Musiał to jednak negocjować z Komisją Europejską, bo wcześniej zobowiązanie pełnego oskładkowania umów cywilnoprawnych było wpisane do warunków KPO. 

- Bardzo ważną zmianą w tej rewizji jest wzmocnienie Państwowej Inspekcji Pracy. Apelowali o nią zarówno pracownicy, jak i pracodawcy. Kluczowe jest to, aby PIP działała sprawniej i efektywniej, tak by nie kontrolowała na ślepo, a bardziej celowo. Do tego potrzebna jest reforma techniczna wewnątrz PIP w zakresie cyfryzacji. Będzie to wymagało zwiększenia budżetu Inspekcji.- mówił na konferencji wiceminister funduszy Jan Szyszko.

Mają powstać regulacje prawne, by upoważnić Państwową Inspekcję Pracy do wydawania decyzji administracyjnych przekształcających nieprawidłowo zawarte umowy cywilnoprawne w umowy o pracę. Wynegocjowane zmiany zakładają także umożliwienie wymiany danych pomiędzy Państwową Inspekcją Pracy, Zakładem Ubezpieczeń Społecznych oraz Krajową Administracją Skarbową na potrzeby kontroli prawa pracy, przeprowadzania zdalnych kontroli przez Państwową Inspekcję Pracy. 

Co najmniej dwukrotnie ma się zwiększyć maksymalna wysokość kar, jakie Państwowa Inspekcja Pracy może nakładać w postępowaniach mandatowych. Zmiany mają być wdrożone do końca czerwca 2026 roku.

Działania wspierające wprowadzenie tych konkretnych zmian zakładają między innymi zwiększenie budżetu PIP o 10 proc. w 2026 roku w porównaniu do 2025 i uruchomienie elektronicznego kanału wymiany danych między PIP, ZUS i KAS.

Wiceminister Szyszko zastrzegł podczas konferencji, że jeśli chodzi o szczegóły dotyczące reformy Państwowej Inspekcji Pracy, za jej wprowadzenie odpowiada Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej. 

Zmiana kamienia milowego w ramach rewizji KPO dotyczącego rynku pracy wywołała kontrowersje, o czym pisaliśmy przy okazji wniosku, jaki został wysłany do Komisji.

Związki zawodowe chciały zarówno pełnego oskładkowania umów jak i mocniejszej PIP, natomiast pracodawcy zgłaszali obawy o to, że możliwość przekształcania umów przez inspektorów pracy jest zbyt daleko idącym uprawnieniem.

O takie uprawnienia od dawna zabiega Główny Inspektor Pracy, który zaznaczał, że nie chodzi o całkowitą likwidację umów cywilnoprawnych, ale reagowanie tam, gdzie są one nadużywane i gdzie ich nadużywanie ma charakter patologiczny. W jednym z wywiadów dla Interii Biznes tłumaczył, że obecnie te uprawnienia są zbyt słabe, inspekcja w uzasadnionych przypadkach jedynie może prosić pracodawcę o zmianę umowy lub kierować wnioski do sądu, ale postępowania trwają bardzo długo.

Monika Krześniak-Sajewicz