Skutki podatkowe uczestnictwa w PPK

Osobom zatrudnionym objętym automatycznym zapisem do PPK, które nie złożą deklaracji rezygnacji z dokonywania wpłat na PPK, pracodawca jest zobowiązany naliczyć i potrącić wpłatę podstawową w wysokości wynoszącej 2% wynagrodzenia brutto. Wpłata podstawowa może jednak, w warunkach określonych w ustawie o PPK, zostać obniżona maksymalnie do 0,5% wynagrodzenia brutto. Jednocześnie, każdy uczestnik PPK ma możliwość wnoszenia wpłaty dodatkowej, w wysokości do 2% wynagrodzenia.

Jako wynagrodzenie traktować należy podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe uczestnika PPK, bez stosowania ograniczeń dotyczących przekroczenia 30-krotności przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia, oraz z wyłączeniem podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe osób przebywających na urlopie wychowawczym oraz pobierających zasiłek macierzyński lub zasiłek w wysokości zasiłku macierzyńskiego.

Wpłaty finansowane przez pracownika naliczane są więc od pensji w kwocie brutto, natomiast potrącane z wynagrodzenia po jego opodatkowaniu, czyli pomniejszają kwotę do wypłaty.

Obowiązkowa wpłata podstawowa finansowana przez pracodawcę wynosi 1,5% wynagrodzenia brutto pracownika. Pracodawca może jednak zadeklarować dokonywanie wpłat dodatkowych, do wysokości 2,5% wynagrodzenia brutto.

Wpłaty dokonywane przez pracodawcę, zarówno te obowiązkowe, jak i fakultatywne, nie są uwzględniane w podstawie wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne. Podlegają one natomiast opodatkowaniu jako przychód ze stosunku pracy (art. 12 ust. 1 ustawy o pdof - Dz. U. z 2019 r. poz. 1387 ze zm.), gdyż łączą się z otrzymaniem przez pracownika nieodpłatnych świadczeń.

Jak wynika z regulacji ustawy o PPK, wpłaty finansowane przez pracodawcę są obliczane, a wpłaty finansowane przez pracownika są obliczane i pobierane w terminie wypłaty wynagrodzenia. Pracodawca ma następnie obowiązek dokonania tych wpłat do wybranej uprzednio instytucji finansowej. Obowiązek ten realizowany jest w terminie do 15. dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym wpłaty zostały obliczone i pobrane. W związku z tym, że w myśl art. 11 ust. 1 ustawy o pdof, przychodami są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń, rozpoznanie u pracownika przychodu w postaci wartości sfinansowanych przez pracodawcę składek na PPK nastąpi w miesiącu następującym po miesiącu, w którym wpłaty te zostały przez pracodawcę obliczone. Takie stanowisko zaprezentowało MF w piśmie z dnia 1 lipca 2019 r. (pisaliśmy o tym w GP nr 62 z 2019 r. na str. 1).

Wpłaty na PPK pochodzące ze środków pracodawcy stanowią koszty podatkowe. Pracodawca może je jednak uwzględnić dopiero po ich odprowadzeniu na rachunek instytucji finansowej. Jeżeli składki do PPK finansowane przez pracodawcę wpłyną w terminie wynikającym z ustawy, tj. do 15. dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym wpłaty zostały obliczone i pobrane, wówczas pracodawca zalicza je do kosztów podatkowych miesiąca, za który są należne (art. 22 ust. 6bc ustawy o pdof oraz art. 15 ust. 4ga ustawy o pdop - Dz. U. z 2019 r. poz. 865 ze zm.). Naruszenie powyższego terminu spowoduje konieczność rozpoznania omawianego kosztu w miesiącu faktycznego odprowadzenia wpłat.

Trzecim źródłem finansowania PPK są wpłaty finansowane z budżetu państwa. Obejmują one w pierwszym rzędzie wpłatę powitalną w wysokości 250 zł, płatną jednorazowo, pod warunkiem, że pracownik przez co najmniej 3 pełne miesiące będzie uczestnikiem PPK i za co najmniej 3 miesiące dokona wpłat podstawowych. Drugim typem zasilenia PPK ze środków publicznych będą dopłaty roczne w wysokości 240 zł. Będą one należne po osiągnięciu ustawowych limitów wpłat finansowanych przez uczestnika PPK oraz podmiot zatrudniający.

Oba świadczenia z budżetu państwa podlegają zwolnieniu od podatku dochodowego na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 47f ustawy o pdof.

W myśl art. 21 ust. 1 pkt 58c ustawy o pdof dochody uczestnika w związku z gromadzeniem przez niego środków finansowych w ramach PPK podlegają zwolnieniu od podatku. Wolna od podatku jest także wypłata środków zgromadzonych w PPK, jeżeli:

• zdecyduje się na nią pracownik po osiągnięciu 60. roku życia,
  
• pracownik po ukończeniu 60. roku życia zawnioskuje o ich wypłatę w formie tzw. świadczenia małżeńskiego, o ile jego małżonek również ukończył 60. rok życia, a świadczenie to będzie wypłacane w co najmniej 120 ratach,
  
• o wypłacie postanowi uczestnik PPK, który nie ma ukończonych 45 lat, a celem wypłaty jest pokrycie wkładu własnego w inwestycję, która ma być sfinansowana z kredytu (np. budowa lub przebudowa budynku mieszkalnego), pod warunkiem zwrotu środków w wartości nominalnej,
  
• wypłata nastąpi w przypadku poważnego zachorowania (pojęcie to definiuje ustawa o PPK) uczestnika PPK, jego małżonka lub dziecka, przy czym wypłata nie może przekraczać 25% zgromadzonych środków,
  
• dojdzie do wypłaty transferowej zgromadzonych środków, czyli ich przekazania np. na inny rachunek PPK albo na rachunek lokaty terminowej lub IKE małżonka zmarłego pracownika.