Moneta NBP z wizerunkiem Mikołaja Kopernika nagrodzona w konkursie "Moneta Roku 2018"

W dwunastej już edycji konkursu "Coin Constellation - 2018", który odbył się w ramach międzynarodowej konferencji COINS-2018 w Moskwie, wzięło udział 41 uczestników z 26 państw. W konkursie, w którym zgłoszono ponad 220 monet w 9 kategoriach, mogły uczestniczyć tylko monety wyemitowane w roku 2017. Moneta Narodowego Banku Polskiego zdobyła główną nagrodę w kategorii Moneta klasyczna.

Srebrna moneta kolekcjonerska o nominale 10 zł, upamiętniająca wybitnego polskiego astronoma i ekonomistę Mikołaja Kopernika wyemitowana została przez Narodowy Bank Polski 24 kwietnia 2017 roku. Moneta przedstawia wizerunek Mikołaja Kopernika oraz fragment oryginalnego rękopisu Rozprawy o biciu monety, znajdującego się w zbiorach Muzeum Narodowego w Krakowie. Fragment tego dzieła obecny jest również na awersie. Moneta była inauguracją serii "Wielcy polscy ekonomiści", którą Narodowy Bank Polski pragnie uczcić sławnych polskich ekonomistów. Na zlecenie NBP monetę wyprodukowała Mennica Polska SA.

-----

Mikołaj Kopernik (1473-1543) znany jest przede wszystkim jako wybitny astronom, który przedstawił prawdziwą budowę Układu Słonecznego, co zapoczątkowało bezprecedensową zmianę w sposobie ludzkiego postrzegania Ziemi we wszechświecie. Ten wielki Polak, słusznie zaliczany do najznamienitszych umysłów europejskiego renesansu, był także duchownym, matematykiem, lekarzem, prawnikiem i tłumaczem. Dał się również poznać jako skuteczny strateg i dowódca, kierując obroną Olsztyna w czasie wojny z Krzyżakami. Następnie wykazał się talentami organizacyjnymi, w krótkim czasie odbudowując i uruchamiając gospodarkę terenów spustoszonych najazdem wojsk niemieckiego zakonu. Służył też w dyplomacji i uczestniczył w pracach polskiego Sejmu.

Równie znaczący jest naukowy dorobek Kopernika z dziedziny ekonomii, który stawia go w jednym rzędzie z najznakomitszymi twórcami światowej myśli ekonomicznej. W 1517 r. Kopernik napisał traktat o wypieraniu pieniądza lepszego przez pieniądz gorszy. Zauważył w nim, że "spodlenie monety" bywa jedną z głównych przyczyn upadku państw. Był zatem jednym z pierwszych orędowników nowoczesnej polityki pieniężnej, polegającej na ujednoliceniu waluty znajdującej się w obiegu, stałej trosce o jej wartość i zapobieganiu inflacji, która rujnuje gospodarkę. W pieniądzu rozróżniał wartość kruszcową (valor) i szacunkową (estimatio), ustanowioną przez emitenta. Według Kopernika wartość kruszcowa dobrej monety powinna odpowiadać jej wartości szacunkowej. Nie oznaczało to jednak sprowadzenia monety do porcji metalu będącej przedmiotem wymiany towarowej. Zawarty w pieniądzu kruszec miał być gwarancją jego ceny, a walor legalnego środka płatniczego nadawały mu specjalne znaki, potwierdzające związek z danym państwem i władcą.

Mimo że poglądy te nie są dziś żadną nowością, w jego czasach stanowiły krok milowy w rozwoju myśli ekonomicznej. Przy tym Kopernik był nie tylko teoretykiem finansów, lecz także współautorem udanej reformy monetarnej, z powodzeniem stosowanej później w innych krajach. To właśnie Kopernik, pierwszy z wielkich polskich ekonomistów, w 1519 r. zaproponował królowi Zygmuntowi I Staremu objęcie wspólnym systemem monetarnym Polski i podległych jej Prus Królewskich.

Zasady, opisane w traktacie z 1517 r., kilkadziesiąt lat później zostały powtórzone przez angielskiego finansistę Thomasa Greshama i na świecie są dziś najczęściej określane prawem Greshama. Historyczna prawda wymaga jednak, aby zwrócić autorstwo reguły jej twórcy, choćby poprzez upowszechnianie nazwy: prawo Kopernika-Greshama.

Artur Adamski

Na awersie monety przedstawiono fragment rękopisu rozprawy Mikołaja Kopernika pt. "Rozprawa o biciu monety". Na rewersie monety znajduje się wizerunek Mikołaja Kopernika oraz fragment rękopisu rozprawy pt. "Rozprawa o biciu monety".

Na monecie został wykorzystany fragment oryginalnego tekstu rozprawy Mikołaja Kopernika pt. "Monetae cudendae ratio" znajdującej się w zbiorach Muzeum Narodowego w Krakowie - Muzeum Książąt Czartoryskich.

-----

NBP jest wyłącznym emitentem polskich znaków pieniężnych.

Narodowy Bank Polski ma wyłączne prawo do emitowania monet i banknotów w Polsce. Wszystkie znaki pieniężne emitowane przez NBP - w tym kolekcjonerskie - są prawnym środkiem płatniczym w Polsce. Więcej informacji na temat emisji wartości kolekcjonerskich NBP znajduje się na stronie internetowej NBP w zakładce "Monety okolicznościowe NBP".

Kolejna emisja zaplanowana jest na 5 grudnia. Tego dnia Narodowy Bank Polski wprowadzi do obiegu srebrną monetę o nominale 10 zł "Wyklęci przez komunistów żołnierze niezłomni" - Hieronim Dekutowski "Zapora".