1300 zł świadczenia co miesiąc. Wypłaty bez względu na dochody i wiek
Bezwarunkowy dochód podstawowy to świadczenie zapewniające finansowanie podstawowych potrzeb egzystencjalnych. Zgodnie z założeniem wypłaty miałyby być prowadzone bez względu na dochody i zatrudnienie. O świadczeniu słychać coraz więcej w ostatnich latach, a kraje takie jak na przykład Finlandia czy Kanada zdecydowały się rozwiązanie przetestować. W Polsce także były plany pilotażu, ale pokrzyżowała je pandemia. Analizy wskazują, że w naszym kraju odpowiednią kwotą bezwarunkowego dochodu podstawowego byłoby 1300 zł.
- Bezwarunkowy dochód podstawowy w wysokości 1300 zł ma być testowany także w Polsce. Trwają prace nad zorganizowaniem pilotażu.
- Eksperyment dotyczący tego świadczenia miałby odbyć się w dziewięciu gminach na Warmii i Mazurach.
- Testy bezwarunkowego dochodu podstawowego w innych krajach wskazują, że świadczenie może mieć pozytywny wpływ.
Bezwarunkowy dochód podstawowy w kwocie 1300 zł to świadczenie, które miałoby być wypłacane Polakom, a jak nazwa wskazuje, miałoby być wypłacane bez warunków, czyli niezależnie od zatrudnienia, dochodów i wieku. Na świecie rozwiązanie testują kolejne państwa. W Polsce także planowano pilotaż programu wypłat bezwarunkowego świadczenia, ale zaniechano działań ze względu na pandemię. W ramach polskich testów świadczenia w praktyce wypłaty miałyby objąć od 5 tys. do 31 tys. osób zamieszkałych obszar dziewięciu gmin województwa warmińsko-mazurskiego.
Pomysł zorganizowania bezwarunkowego dochodu podstawowego w naszym kraju przewija się od kilku ostatnich lat. Największym zwolennikiem jego wprowadzenia jest dr Maciej Szlinder, absolwent Uniwersytetu Adama Mickiewicza w Poznaniu oraz Uniwersytetu Ekonomicznego w Poznaniu, który jest prezesem Polskiej Sieci Dochodu Podstawowego. Naukowiec wydał zresztą książkę o bezwarunkowym dochodzie podstawowym, który wskazuje w niej jako krok ku zrewolucjonizowaniu społeczeństwa w XXI wieku.
Pilotaż bezwarunkowego dochodu podstawowego miałby ruszyć w w dziewięciu gminach województwa warmińsko-mazurskiego, które składają się na Stowarzyszenie Warmińsko-Mazurskich Gmin Przygranicza. Gminy wytypowane do testów świadczenia to:
- Barciany,
- Bartoszyce,
- Braniewo,
- Budry,
- Dubeninki,
- Górowo Iławeckie,
- Lelkowo,
- Sępopol,
- Srokowo.
- Ten obszar źle wypada pod względem dochodów, ubóstwa, aktywności gospodarczej i bezrobocia. Interwencja, jaką byłby program pilotażowy bezwarunkowego dochodu podstawowego, mogłaby przynieść istotny efekt - wskazywał dr Szlinder w rozmowie z "Rzeczpospolitą". Plany pilotażu wskazują, że 1300 zł świadczenia miałoby być wypłacane przez 2 lata wytypowanym mieszkańcom.
Co ważne, bezwarunkowy dochód podstawowy miałby być wypłacany bez wniosków i - jak wskazuje nazwa - bez jakichkolwiek warunków. Dr Maciej Szlinder w rozmowie ze "Strefą Biznesu" wskazał siedem szczególnych cech świadczenia:
- bezwarunkowość - żadnych wymogów,
- powszechność - wszystkim bez wyjątków,
- indywidualność - pieniądze do konkretnych osób,
- forma pieniężna - świadczenie w formie pieniężnej,
- wypłacane regularnie - przelewy co miesiąc,
- wypłacane przez państwo - wypłaty z urzędu lub od samorządu,
- podstawowość - świadczenie ma zapewnić zaspokojenie minimum potrzeb.
Powyższe cechy świadczenia wskazują, że generalnie mieliby otrzymywać je wszyscy: bogaci, biedni, bezdomni i właściciele apartamentów, ale także emeryci, jak i dzieci. Wskazuje na to również Mariusz Rutke, wykładowca Uniwersytetu WSB Merito Chorzów. - Bezwarunkowy dochód podstawowy jest minimum środków pieniężnych, jakie ma otrzymywać każdy obywatel kraju. Należy tutaj zauważyć, iż ma to dotyczyć zarówno osób dorosłych, jak i dzieci - mówi ekspert cytowany przez "Strefę Biznesu".
W ostatnich latach pilotaż świadczenia przeprowadzano w różnych krajach świata. W Finlandii 2 tys. losowo wybranych osób otrzymywało od państwa 560 euro miesięcznie. Ostatecznie wykazano, że pieniądze nie wpłynęły na aktywność zawodową badanych, ale zwiększył się poziom ich finansowego bezpieczeństwa. Zaledwie przez kilka miesięcy podobne testy prowadzono w Kanadzie, ale przerwano je decyzją urzędników. Ci zadecydowali o tym, tłumacząc decyzję brakiem poprawy warunków życia najbiedniejszych.
Testy bezwarunkowego dochodu podstawowego prowadzono także w Stanach Zjednoczonych między 2019 i 2020 rokiem. Próba nie była duża, ponieważ pilotaż objął 125 osób, którym wydano świadczenie wysokości 500 dolarów. W efekcie wskazano jednak, że w grupie tych osób zmniejszył się poziom bezrobocia. Znaczna część badanych miała także dzięki wypłatom bezwarunkowego dochodu podstawowego wyjść z zadłużenia.
Natomiast w Denver w Stanach Zjednoczonych 800 bezdomnym przyznano średnio po 1000 dolarów świadczenia. Mark Donovan, dyrektor wykonawczy Denver Basic Income Project, który odpowiadał za pilotaż, nie krył zadowolenia. Okazuje się, że większość bezdomnych wykorzystała świadczenie, by wyjść z życiowego dołka. Często opłacali dzięki bezwarunkowemu dochodowi podstawowemu kursy, najęcie mieszkania czy naprawę auta. - Są to ścieżki, które mogą ostatecznie wyprowadzić uczestników z ubóstwa i pozwolić im być mniej zależnymi od programów wsparcia społecznego - podsumował Donovan.
Na przetestowanie efektów wypłacania bezwarunkowego dochodu podstawowego w ubiegłym roku zdecydowano się w Wielkiej Brytanii. Eksperyment ma potrwać dwa lata do 2025 roku, a wybrańcy mają zapewnione 1600 funtów miesięcznie.
Przeprowadzenie eksperymentu dotyczącego wypłat bezwarunkowego dochodu podstawowego na terenie dziewięciu gmin województwa warmińsko-mazurskiego przygotowywane jest już od wielu miesięcy. O akcji zrobiło się głośno na początku 2022 roku, jednak później temat przycichł. Portal Forsal donosił jeszcze w ubiegłym roku, że organizatorzy akcji czekać mają jedynie na środki do zorganizowania eksperymentu. Niestety, nie ma terminu, kiedy testy świadczenia miałyby się rozpocząć.
Przemysław Terlecki
