Czy dzieci dostaną rentę po ojcu, który nie pracował?

Renta rodzinna to specjalne świadczenie pieniężne wypłacane przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych. Zgodnie z informacjami podanymi na stronie ZUS-u, taka forma pomocy finansowej przysługuje w przypadku osoby, która w momencie śmierci: 

• miała ustalone prawo do emerytury (również emerytury pomostowej) lub renty z tytułu niezdolności do pracy bądź spełniała warunki do uzyskania tych świadczeń; 
• pobierała zasiłek przedemerytalny; 
• pobierała nauczycielskie świadczenie kompensacyjne; 
• pobierała świadczenie przedemerytalne. 

Do uzyskania renty rodzinnej po emerycie, renciście lub ubezpieczonym wymagane jest złożenie kompletu odpowiednich dokumentów. Mowa tu przede wszystkim o wniosku o rentę rodzinną (dostępnym na stronie internetowej ZUS-u) oraz dokumentach niezbędnych do ustalenia prawa do renty.

W zależności od tego, kto konkretnie ubiega się o przyznanie świadczenia, rzeczone dokumenty mogą być inne. Może być to na przykład zaświadczenie o uczęszczaniu do szkoły (w przypadku, gdy dziecko ukończyło 16 lat) lub odpis skrócony aktu małżeństwa (gdy o rentę ubiega się osoba owdowiała). Pełna lista wymaganych dokumentów jest dostępna na stronie internetowej Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. 

Zgodnie z informacjami podanymi na stronie Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, możliwość uzyskania renty rodzinnej po śmierci członka rodziny mają jego dzieci własne, dzieci drugiego małżonka oraz dzieci przysposobione. W tym przypadku istotne jest kryterium wiekowe. Renta przysługuje dzieciom: 

• do ukończenia 16 lat; 
• do ukończenia 25 lat (jeśli się uczą, w przypadku ukończenia 25 lat na ostatnim roku studiów, prawo do renty jest przedłużane do końca roku studiów); 
• bez względu na wiek – w przypadku całkowitej niezdolności do pracy powstałej przed ukończeniem 16 lat. 

Co więcej, prawo do renty rodzinnej przysługuje wnukom i rodzeństwu zmarłego przyjętym na wychowanie i utrzymanie przynajmniej na rok przed jego śmiercią lub innym dzieciom (przed osiągnięciem pełnoletniości) przyjętym na rok przed śmiercią. W ostatnim przypadku wyjątek stanowią dzieci, które były wychowywane w ramach rodziny zastępczej bądź rodzinnego domu dziecka. 

Rentę rodzinną może otrzymać również współmałżonek zmarłego (wdowa lub wdowiec), który do dnia śmierci pozostawał we wspólności małżeńskiej. Świadczenie może należeć się także wtedy, gdy wdowa miała prawo do alimentów ze strony zmarłego męża.

Istotne jest również spełnienie innych warunków. Mowa tu o ukończonym 50. roku życia w momencie śmierci współmałżonka lub byciu niezdolnym do pracy, albo wychowywaniu co najmniej jednego dziecka, wnuków lub rodzeństwa uprawnionych do renty rodzinnej po zmarłym (do ukończenia przez nich 16 lat lub 18 lat, jeśli uczą się w szkole). Innym warunkiem jest sprawowanie pieczy nad dzieckiem, które jest całkowicie niezdolne do pracy i samodzielnej egzystencji. 

Jeżeli wdowiec lub wdowa ukończyli 50 lat lub stali się niezdolnymi do pracy już po śmierci współmałżonka, to wówczas również mogą otrzymać rentę rodzinną. Jednak w tym przypadku warunkiem jest ukończenie 50. roku życia nie później niż 5 lat po śmierci współmałżonka. 

Rodzice zmarłego również mogą otrzymać rentę rodzinną. Aby tak się stało, muszą oni spełnić takie same warunki jak wdowiec lub wdowa lub być w sytuacji, w której zmarły przed śmiercią przyczyniał się do ich utrzymania.

W trakcie rozpatrywania wniosku o przyznanie renty rodzinnej, Zakład Ubezpieczeń Społecznych rozpatruje wszystkie świadczenia emerytalno-rentowe, do których zmarły miał prawo. Pod tym względem ustalana jest wysokość renty (pod uwagę brane jest świadczenie w najkorzystniejszej wysokości). Może ona wynosić: 

• 85 proc. świadczenia zmarłego – w przypadku, gdy do jej otrzymania uprawniona jest jedna osoba; 
• 90 proc. świadczenia zmarłego – w przypadku, gdy do jej otrzymania uprawnione są dwie osoby; 
• 95 proc. świadczenia zmarłego – w przypadku, gdy do jej otrzymania uprawnione są trzy osoby bądź więcej. 

Co ważne, wszystkim członkom rodziny przysługuje jedna renta rodzinna. W razie konieczności Zakład Ubezpieczeń Społecznych dzieli ją po równo między świadczeniobiorców. Dodatkowo świadczenie nie może być niższe niż minimalna wysokość renty rodzinnej. Od 1 marca 2024 roku kwota ta wynosi 1780,96 zł. 

Istotnym faktem jest możliwość obniżenia lub wstrzymania renty rodzinnej w sytuacji, gdy biorca świadczenia przekroczy obowiązujący limit przychodu. Pomoc finansowa może zostać obniżona o kwotę przekroczenia, jeśli wspomniany przychód przewyższy 70% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia (5278,30 zł brutto). W przypadku przekroczenia 130% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia (9802,50 zł brutto), wypłata renty rodzinnej zostanie zawieszona. 

Niektóre osoby mogą zastanawiać się, czy dzieci dostaną rentę po niepracującym ojcu. W sytuacji, gdy ów ojciec nie mógł pracować z powodu niezdolności do pracy i otrzymywał z tego tytułu rentę, to wówczas, w przypadku śmierci, jego dzieci otrzymają po nim świadczenie.

Niestety, sytuacja komplikuje się w momencie, gdy ojciec nie pracował lub pracował "na czarno" i nie miał udokumentowanej odpowiedniej liczby okresów składkowych. W takim przypadku Zakład Ubezpieczeń Społecznych najpewniej nie wypłaci renty rodzinnej.