Czym jest zachowek? Okazuje się, że nie każdy może go dostać
O zachowek mogą starać się spadkobiercy, którzy z pewnych względów zostali pominięci przed spadkodawcę w testamencie. Należy jednak zaznaczyć, że dotyczy to wyłącznie najbliższej rodziny zmarłego. Ile wynosi zachowek i kto konkretnie, w świetle przepisów prawa, może się o niego ubiegać? Wyjaśniamy.
Zachowek to świadczenie stanowiące zabezpieczenie najbliższej rodziny zmarłego, która z pewnych względów została pominięta przez spadkodawcę w testamencie. Prawo do zachowku mają zstępni zmarłego, to znaczy dzieci lub wnuki oraz małżonek i rodzice. Warto zaznaczyć, że owo prawo nie dotyczy małżonka, z którym spadkobierca przed śmiercią pozostawał w separacji orzeczonej przez sąd.
Osoby pominięte w testamencie, które mają prawo do zachowku, mogą wnioskować do rzeczywistych spadkobierców o jego wypłatę. Jeśli rzeczony wniosek okaże się bezskuteczny, to wówczas całą sprawę może rozstrzygnąć sąd. Zgodnie z przepisami, pozew o zachowek powinien zostać złożony do sądu właściwego dla ostatniego miejsca zamieszkania spadkodawcy.
Wiemy już, że prawo do zachowku nie przysługuje współmałżonkowi, z którym spadkodawca przed śmiercią pozostawał w separacji. Okazuje się, że po zmianach wprowadzonych w 2023 roku, możliwości uzyskania zachowku nie ma również rodzeństwo zmarłego.
Kto jeszcze nie otrzyma zachowku? Prawa do rzeczonego świadczenia nie mają osoby wydziedziczone przez spadkobiercę – jest to jednak możliwe tylko w określonych przypadkach, między innymi wówczas, gdy dana osoba dopuściła się względem spadkodawcy (lub jego bliskich) przestępstwa przeciwko życiu, zdrowiu lub wolności bądź rażącej obrazy czci lub gdy uporczywie nie dopełnia względem spadkodawcy obowiązków rodzinnych.
Prawa do zachowku nie mają również osoby uznane za niegodne dziedziczenia. Ze świadczenia nie mogą skorzystać także ci, którzy odrzucili spadek lub zawarli umowę o zrzeczeniu się dziedziczenia.
Niektórzy mogą zastanawiać się nad tym, ile wynosi zachowek. Okazuje się, że zgodnie z przepisami prawa, zachowek wynosi 1/2 udziału spadkowego, który przypadałby danej osobie z tytułu dziedziczenia ustawowego. Co ciekawe, owo świadczenie wynosi 2/3 wartości udziału spadkowego, jeśli przysługuje ono dziecku bądź osobie trwale niezdolnej do pracy.
Warto wspomnieć, że wskutek wprowadzonych w 2023 roku zmian, zachowek może być w pewnych sytuacjach rozłożony na raty, odroczony bądź obniżony. Wówczas należy wziąć pod uwagę sytuację osobistą i majątkową osoby uprawnionej do zachowku oraz osoby zobowiązanej do zaspokojenia roszczenia z tytułu zachowku.
