Jak odrzucić spadek po zmarłej osobie? Masz na to tylko kilka miesięcy

Odrzucenie spadku umożliwia spadkobiercom uprawnionym do dziedziczenia świadomie zrezygnować z przyjęcia spadku po śmierci bliskiej osoby. Podjęcie takiej decyzji sprawia, że nie będą mogli dziedziczyć ani posiadać żadnych praw do majątku, długów oraz innych składników spadku. Najczęstszą przyczyną odrzucenia spadku są długi, którym był obciążony spadkodawca

Zadłużony spadek to często źródło wielu komplikacji. Pierwszą decyzją, z którą muszą się zmierzyć spadkobiercy, jest wybór, czy w ogóle przyjąć spadek. Jednak w prawie spadkowym istnieją pewne zabezpieczenia dla spadkobierców, którzy w ciągu 6 miesięcy od otrzymania informacji o swoim powołaniu nie złożyli oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku.

W takiej sytuacji spadkobierca dziedziczy z tzw. dobrodziejstwem inwentarza. Oznacza to, że odpowiedzialność spadkobiercy za długi spadkowe jest ograniczona do stanu czynnego spadku, który jest ustalony w wykazie inwentarza lub spisie inwentarza. Jeśli jednak spadek składa się głównie z długów, a po ich spłacie nie pozostaje wiele, warto rozważyć odrzucenie spadku.

Co ważne, spadkobiercy nie mogą odrzucić spadku częściowo. Jednak zgodnie z art. 1014 § 1 i 2 Kodeksu cywilnego istnieje wyjątek, który dotyczy sytuacji, gdy udział spadkowy przypada z różnych tytułów. Jeśli spadkobierca odrzuca udział z tytułu podstawienia, to może jednocześnie przyjąć udział wynikający z tytułu powołania. Oznacza to, że można odrzucić lub przyjąć udział w spadku w zależności od okoliczności i źródła dziedziczenia.

Oświadczenie o odrzuceniu spadku to formalny dokument, który składa spadkobierca, gdy zdecyduje, że chce odrzucić spadek. Może to wynikać z różnych powodów, takich jak obciążenie spadku długami lub chęć przekazania całego spadku innej osobie.

Odrzucając spadek, spadkobierca zostaje całkowicie wyłączony z dziedziczenia. W jego miejsce zostaną powołani do spadku jego zstępni, np. dzieci. Jeśli dzieci również nie chcą przyjąć spadku, muszą złożyć osobne oświadczenie o odrzuceniu spadku.

Jak napisać wniosek o odrzucenie spadku? Powinno ono zawierać następujące informacje:

• imię i nazwisko spadkodawcy;
  
  
• datę i miejsce jego śmierci oraz miejsce jego ostatniego zamieszkania (dołączamy akt zgonu);
  
  
• tytuł powołania do spadku (dziedziczenie ustawowe lub testament);
  
  
• treść oświadczenia zawierająca informację o odrzuceniu spadku;
  
  
• wymienienie wszelkich spadkobierców ustawowych;
  
  
• wskazanie wszelkich testamentów, nawet jeśli składający oświadczenie uważa je za nieważne;
  
  
• dane dotyczące treści oraz miejsca przechowywania testamentów.

Odrzucenie spadku musi być dokonane w sposób formalny, zgodnie z przepisami prawa. W Polsce możemy zrezygnować ze spadku, składając pisemne oświadczenie o jego odrzuceniu u notariusza, w sądzie rejonowym właściwym ze względu na naszego miejsca zamieszkania lub w sądzie spadku. Jeśli mieszkasz za granicą, możesz złożyć oświadczenie w właściwym terytorialnie urzędzie konsularnym RP. Opłata notarialna oraz koszt złożenia takie oświadczenia w sądzie wynosi 50 zł.

Jeśli odrzuciliśmy spadek, warto zachować zarówno akt notarialny, który dokumentuje nasze oświadczenie o odrzuceniu spadku, jak i protokół złożonego przed sądem oświadczenia. Dlaczego? Te dokumenty przydadzą się w ewentualnej korespondencji z wierzycielami spadkodawcy. Dzięki nim możemy wykazać, że nie ponosimy odpowiedzialności za długi spadkowe.

Odrzucenie spadku w imieniu dziecka wymaga dodatkowych formalności, ponieważ jest to czynność wykraczająca poza zwykłe zarządzanie majątkiem dziecka. Oznacza to, że musisz uzyskać zgodę sądu opiekuńczego. Aby to zrobić, powinieneś złożyć wniosek o wyrażenie zgody na dokonanie czynności przekraczającej zwykły zarząd majątkiem dziecka w postaci odrzucenia spadku. Wniosek należy złożyć do sądu rejonowego, który znajduje się na terenie miejsca zamieszkania dziecka.

Odrzucenie spadku w imieniu dziecka jest możliwe, jeśli spełnione są następujące warunki:

• dziecko zostało powołane do dziedziczenia, ponieważ jego rodzice lub rodzice odrzucili spadek;
  
  
• spadek może odrzucić tylko ten rodzic, któremu przysługuje władza rodzicielska;
  
  
• rodzice muszą być zgodni co do oświadczenia o odrzuceniu spadku przez dziecko.

Oświadczenie o odrzucenie spadku w imieniu dziecka powinno zawierać informacje o wyrażeniu przez drugiego rodzica zgody na odrzucenie spadku (chyba że oświadczenie jest składane wspólnie). Należy uwzględnić również uprzednie odrzucenie spadku przez któregokolwiek z rodziców oraz odrzucenie spadku przez innych zstępnych rodziców dziecka (chyba że sąd wyraził zgodę na dokonanie takiej czynności).

Zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa spadkowego mamy 6 miesięcy na złożenie stosownego oświadczenia o odrzuceniu spadku. Ten termin liczy się od momentu, w którym dowiedzieliśmy się o śmierci spadkodawcy lub od dnia, w którym powinniśmy dowiedzieć, ale nie doszło do tego z przyczyn niezależnych od naszej woli.

To właśnie w tym okresie powinniśmy złożyć oświadczenie o odrzuceniu spadku w sądzie lub przed notariuszem. Warto pamiętać, że jeśli przekroczymy ten termin, to skutkiem będzie przyjęcie spadku z mocy prawa. 

Istnieje możliwość odrzucenia spadku po upływie sześciomiesięcznego terminu, jeśli oświadczenie o jego przyjęciu lub brak jakiegokolwiek oświadczenia były wynikiem błędu lub groźby. Będzie to możliwe, jeśli spadkobierca powoła się na wadę oświadczenia woli, czyli błąd lub groźbę.

Możliwość uchylenia się od skutków oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku ograniczona została kolejnym terminem, który biegnie od daty wykrycia błędu lub od czasu ustania obawy wykonania groźby. Ten termin wynosi jeden rok.

W przypadku groźby może chodzić o sytuację, w której wobec spadkobiercy stosowano bezprawne groźby w celu przymuszenia go do złożenia oświadczenia o określonej treści. Natomiast błąd może polegać na braku wiedzy co do rzeczywistego stanu majątku pozostawionego przez spadkodawcę, np. zadłużenia, jakie posiadał.

Zgodnie z art. 1019. § 1 Kodeksu cywilnego "uchylenie się od skutków prawnych oświadczenia o przyjęciu lub o odrzuceniu spadku musi zostać zatwierdzone przez sąd". Postępowanie w tej sprawie odbywa się przed sądem w trybie nieprocesowym.

Przeczytaj również:

Gdzie i jak złożyć wniosek o stwierdzenie nabycia spadku? Kto może?

Jak ustrzec się przed odziedziczeniem długów? Podpowiadamy

Od kogo można ubiegać się o zachowek? Prawo do zachowku — poradnik