Kiedy darowizna nie wchodzi do masy spadkowej?

Masa spadkowa to bardzo ważne zagadnienie w perspektywie dziedziczenia i ewentualnych wątpliwości prawnych z tym związanych. Jej wielkość ma szczególne znaczenie, jeśli krewni pominięci w testamencie starają się o zachowek. Czym jest masa spadkowa? Ta to zbiór wszystkich praw i obowiązków, jakie przysługują spadkodawcy w momencie jego śmierci. Ujmując rzecz ogólnie, masa spadkowa jest wszystkim tym, co wchodzi w skład spadku. Mowa tu nie tylko o majątku, ale także o prawach własności, hipotekach czy ewentualnych roszczeniach.

Wszelkie kwestie związane z powyższym zostały opisane w prawie spadkowym. Zgodnie z tym do objęcia masy spadkowej po zmarłym powoływani są spadkobiercy albo w drodze dziedziczenia ustawowego, albo w ramach spisanego testamentu. W przypadku tego drugiego prawo do spadku mają te osoby, które zostały zapisane przez spadkodawcę w testamencie jeszcze za jego życia, a dokument taki musi zostać spisany u notariusza. W przypadku dziedziczenia ustawowego w pierwszej kolejności prawo do spadku mają najbliżsi zmarłego.

W kontekście dziedziczenia świadomość, co wchodzi do masy spadkowej, jest niezwykle istotna. Spadek bowiem to nie zawsze coś, co powiększy majątek spadkobiercy. Może się bowiem okazać, że długi spadkodawcy przewyższają wartość całego spadku. W takiej sytuacji istotnym będzie przemyślenie, czy nie lepiej odrzucić spadek. Jednak co wchodzi do masy spadkowej? Do tej wlicza się:

• majątek spadkodawcy (np. rzeczy materialne, zgromadzone fundusze na koncie bankowym itp.);
• nieruchomości oraz prawo własności rzeczy ruchomych;
• własnościowe spółdzielcze prawo do lokalu;
• użytkowanie wieczyste;
• hipoteka oraz zastaw wraz z wierzytelnością, którą zabezpieczają;
• roszczenia windykacyjnej;
• służebności gruntowe;
• prawa i obowiązki związane ze stosunkiem sąsiedztwa.

Co wchodzi do masy spadkowej jeszcze? Jeżeli w momencie śmierci spadkodawcy istnieje stosunek pracy, do masy liczy się także niewypłacone wynagrodzenie. Co więcej, będzie to także ekwiwalent za niewykorzystany urlop oraz prawo do odszkodowania za wypadek przy pracy. Do masy spadkowej wchodzą także prawa osobiste zmarłego w postaci praw autorskich majątkowych oraz praw patentowych. Do masy spadkowej zaliczają się również wszelkie zobowiązania spadkodawcy, a więc mniej satysfakcjonujące kredyty oraz pożyczki.

W prawie istnieje również bardzo ważny zapis, który definiuje to, kiedy darowizna nie wchodzi do masy spadkowej. Wyjątki zostały opisane w art. 994 § 1 Kodeksu cywilnego. Kiedy darowizna nie wchodzi do masy spadkowej? Pierwszy z wyjątków mówi o tym, że zaliczeniu do masy spadkowej nie wliczają się drobne darowizny zwyczajowo w danych stosunkach przyjęte. Choć trudno pokusić się tutaj o jedną, wspólną definicję drobnych darowizn, będą to między innymi wszelkiego rodzaju prezenty świąteczne, imieninowe, urodzinowe czy ślubne. To oczywiście przykładowa lista, która nie jest zamkniętym katalogiem, bo ta może być powiększona chociażby o nagrody związane z osobistymi osiągnięciami.

Kiedy darowizna nie wchodzi do masy spadkowej? Ta nie będzie jej częścią także wtedy, gdy darowizny dokonano przed więcej niż dziesięciu laty, licząc wstecz od otwarcia spadku (czyli daty śmierci spadkodawcy), na rzecz osób niebędących spadkobiercami albo uprawnionymi do zachowku. Warto jeszcze przypomnieć, że przy obliczaniu zachowku należnego zstępnemu nie dolicza się do spadku darowizn uczynionych przez spadkodawcę w czasie, kiedy nie miał zstępnych. Tu mowa jest o dzieciach. Nie dotyczy to jednak wypadku, gdy darowizna została uczyniona na mniej niż trzysta dni przed urodzeniem się zstępnego.

Co zrobić, aby darowizna nie została zapisana do masy spadkowej? Jeżeli spadkodawca nie chce, aby dokonana przez niego darowizna lub zapis windykacyjny był zaliczany na schedę spadkową, to musi złożyć oświadczenie o zwolnieniu darowizny lub zapisu windykacyjnego z obowiązku zaliczenia do spadku. Takie oświadczenie może być umieszczone w samej umowie darowizny, w testamencie lub może stanowić odrębny dokument.

Przeczytaj również:

Kto dziedziczy, gdy spadkobierca umiera? Przepisy dokładnie wskazują następców

Wniosek o stwierdzenie nabycia spadku. Jak go napisać i gdzie złożyć?

Darowizna czy testament. Jak przepisać mieszkanie na swoje dziecko?