Spis treści:
- Czyste Powietrze. Co zmieniono w marcu?
- Nowe progi dochodowe i poziomy dofinansowania
- Limity i wydatki: najważniejsze kwestie
- System operatorów - bezpłatna pomoc dla beneficjentów
- Prefinansowanie i zaliczki
- Zakres kosztów kwalifikowanych
- Wymagania dla wnioskodawców
- Jak złożyć wniosek?
Czyste Powietrze. Co zmieniono w marcu?
Marcowa reforma programu ukierunkowała pomoc na osoby szczególnie narażone na ubóstwo energetyczne. Uszczelniono zasady dofinansowań oraz wzmocniono rolę gmin przez powierzenie im funkcji operatorów. Wprowadzono także mechanizmy mające zapobiegać nadużyciom, które doprowadziły do zawieszenia naboru wniosków pod koniec 2024 roku.
Fundamentalną zmianą jest obowiązek wykonania audytu energetycznego przed rozpoczęciem inwestycji oraz sporządzenia świadectwa charakterystyki energetycznej po jej zakończeniu.
Oba dokumenty muszą być sporządzone przez osobę wpisaną do rejestru uprawnionych do wystawiania świadectw. Co istotne, na ich wykonanie można otrzymać dofinansowanie w wysokości 1600 złotych łącznie.
Nowe progi dochodowe i poziomy dofinansowania
Program oferuje trzy poziomy wsparcia finansowego, dostosowane do sytuacji dochodowej beneficjentów.
- Podstawowy poziom dofinansowania (50 procent kosztów inwestycji) przysługuje osobom, których roczny dochód nie przekracza 150 tysięcy złotych
- Poziom podwyższony (70 procent kosztów) przeznaczony jest dla gospodarstw wieloosobowych, w których dochód na osobę nie przekracza 2250 złotych, oraz jednoosobowych z dochodem do 3150 złotych.
- Najwyższy poziom dofinansowania (100 procent kosztów) mogą otrzymać gospodarstwa, których miesięczny dochód na osobę nie przekracza 1170 złotych w gospodarstwie wieloosobowym i 1640 złotych w jednoosobowym.
Istotną zmianą jest to, że najwyższe dofinansowanie jest uzależnione nie tylko od kryterium dochodowego, ale również od standardu energetycznego budynku.
Dla wniosków składanych od 1 sierpnia 2025 do 31 lipca 2026 roku uwzględniane będą dochody z 2024 roku, a dla wniosków składanych po 1 sierpnia 2026 roku - dochody z 2025 roku.
Limity i wydatki: najważniejsze kwestie
Jednym z najważniejszych elementów reformy jest wprowadzenie maksymalnych kwot dofinansowania dla poszczególnych rodzajów inwestycji. Określono maksymalne kwoty dotacji w poszczególnych rodzajach kosztów kwalifikowanych oraz wyznaczono limity dotacji jednostkowych na metr kwadratowy powierzchni ocieplenia stropów, podłóg i ścian, a także za stolarkę okienną.
Ograniczono również poziom dofinansowania do prac towarzyszących niezbędnych do realizacji przedsięwzięcia, ale niebędących jego głównym elementem.
Warto podkreślić, że podatek VAT nie jest kosztem kwalifikowanym, zatem jego koszt będzie ponosił zawsze beneficjent, nawet przy stuprocentowej dotacji.
System operatorów - bezpłatna pomoc dla beneficjentów
W ramach reformy wprowadzono ogólnopolski system operatorów, którzy bezpłatnie wspierają beneficjenta krok po kroku, od podjęcia decyzji o dofinansowaniu, przez realizację przedsięwzięcia aż do jego zakończenia i rozliczenia. Do końca 2026 roku funkcję operatora pełnią gminy oraz wojewódzkie fundusze ochrony środowiska i gospodarki wodnej.
Najwyższy poziom dofinansowania jest dostępny wyłącznie przy wsparciu operatora, podobnie jak dostęp do prefinansowania. W przypadku poziomu podwyższonego korzystanie z pomocy operatora jest opcjonalne.
Prefinansowanie i zaliczki
Prefinansowanie w postaci zaliczki do 35 procent kosztów jest możliwe tylko przez operatora i tylko w najwyższym oraz podwyższonym poziomie dofinansowania.
Jest ono uwarunkowane przedłożeniem wraz z wnioskiem o dofinansowanie maksymalnie trzech umów z wykonawcami na realizację przedsięwzięcia. Wojewódzki fundusz wypłaca zaliczkę na konto wykonawcy na podstawie dyspozycji beneficjenta, faktury zaliczkowej oraz listy sprawdzającej operatora, potwierdzającej spełnienie warunków programu.
Zakres kosztów kwalifikowanych
Program finansuje kompleksową termomodernizację budynków. Dofinansowaniem objęte jest źródło ciepła oraz termomodernizacja. Zalicza się do niej ocieplenie przegród, wymianę stolarki okiennej i drzwiowej, ale także bramy garażowe oraz wentylację mechaniczną z odzyskiem ciepła.
Wybierając jako źródło ogrzewania pompę ciepła, kocioł zgazowujący lub na pellet, obowiązkowo należy korzystać z listy ZUM (Zielonych Urządzeń i Materiałów). Program Czyste Powietrze w nowej odsłonie nie przewiduje już dotacji na kotły gazowe.
Wymagania dla wnioskodawców
Program skierowany jest do osób fizycznych, które są właścicielami lub współwłaścicielami domu jednorodzinnego, albo wydzielonego w nim lokalu mieszkalnego z wyodrębnioną księgą wieczystą. Minimalny okres własności musi wynosić 3 lata przed złożeniem wniosku o dofinansowanie, przy czym wymóg ten nie dotyczy sytuacji spadkowych.
Na jeden budynek lub lokal mieszkalny można dostać jedno dofinansowanie, a beneficjentem można być tylko raz. Do dofinansowania kwalifikują się tylko budynki oddane do użytkowania do 31 grudnia 2020 roku. Nowsze domy powinny być już wykonane z normami energooszczędności, dlatego ich właściciele nie mogą zgłaszać się po dotację z programu.
Jak złożyć wniosek?
Wnioski składa się elektronicznie poprzez kilka dostępnych ścieżek. Z pomocą operatora obowiązkowo muszą być składane wnioski, jeśli wnioskodawca stara się o prefinansowanie i najwyższy poziom dofinansowania. W pozostałych przypadkach wnioski można złożyć przez stronę gov.pl, w urzędzie gminy lub we właściwym Wojewódzkim Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej.
KO
