Tokeny NFT. Rynkiem rządzą "znudzone małpy"

• Na początkowym etapie istnienia cena BAYC spadała ze 190 dolarów do nawet 70 dolarów 
• W zeszły miesiącu jedna ze "znudzonych małp" została sprzedana za 796 444 dolary. W przeszłości zdarzały się ceny przekraczają 2-3 miliony dolarów 
• Tokeny Bored Apes pełnią rolę współczesnych numizmatów, a swoim właścicielom dają poczucie przynależności do elitarnej grupy 

Tokeny NFT (non-fungible token) są znane od 2015 roku, ale popularne stały się w latach 2020-21. NFT to certyfikat autentyczności aktywa cyfrowego, takiego jak utwór muzyczny, dzieło sztuki, luksusowy produkt, post na platformie społecznościowej, gif (ruchomy obrazek), czy wirtualna nieruchomość (np. istniejąca w grze). Takie aktywa wraz z upływem czasu mogą zyskać na wartości. 

Transakcja kupna sprzedaży NFT jest zapisywana w blockchainie i nikt nie może jej zmienić. Dzięki temu nabywca kupując dzieło cyfrowe ma pewność, że jest jedynym posiadaczem prawa do niego. NFT są unikatowe, nie ma dwóch takich samych tokenów. Całą operację można porównać z nabyciem znanego obrazu. Na świecie jest tylko jedno takie dzieło. Możemy je sprzedać lub wymienić, ale nie dostaniemy w zamian tego samego dzieła sztuki. Nie da się wymienić jednej "Mona Lisy" na inną "Mona Lisę". 

Kamieniem milowym technologii NFT było wprowadzenie na rynek w 2017 roku gry komputerowej CryptoKitties opartej na blockchainie. W ramach rozgrywki uczestnicy mogli adoptować, wymieniać i hodować koty, z których każdy miał formę NFT i charakteryzował się zespołem własnych, niepowtarzalnych cech dziedziczonych przez kolejne pokolenia. 

Wolumen obrotu NFT w styczniu 2023 roku był o prawie 42 proc. wyższy niż w grudniu i wyniósł blisko miliard dolarów. Jak wynika z danych dostarczonych przez serwis cryptoslam.io, spośród 20 różnych blockchainów, Ethereum było tym łańcuchem, na którym miała miejsce zdecydowana większość styczniowego handlu NFT - prawie 785 milionów dolarów, czyli 78 proc. całości. Na drugim miejscu znalazła się Solana. W tej sieci odnotowano wolumen obrotu o wartości ponad 150 milionów dolarów (15 proc.). Na następnych pozycjach ulokowały się: Cardano, Immutable X i Polygon. 

Utrwaliła się dominacja na rynku tokenów z kolekcji Bored Ape Yacht Club (BAYC). Na te właśnie "znudzone małpy" przypadło w samym tylko styczniu ponad 71 milionów dolarów obrotu. Sprzedaż z miesiąca na miesiąc wzrosła o 45 proc. Obrót tokenami z pokrewnej kolekcji, czyli Mutant Ape Yacht Club (MAYC), też zwiększył się w podobnym stopniu i zamknął kwotą prawie 59 milionów dolarów. Trzecie miejsce przypadło kolekcji Bored Ape Kennel Club (BAKC). Tu łączna pula transakcji dała ponad 42 miliony dolarów miesięcznego obrotu i wzrost w porównaniu z grudniem aż o 309 proc. 

Na czwartej pozycji znalazła się kolekcja Azuki, czyli cyfrowa platforma artystyczna, która pozwala twórcom sprzedawać prace w formie NFT. Zawiera gamę dzieł sztuki, od tradycyjnych obrazów po cyfrowe rzeźby. Na platformie Azuki odbyło się już wiele głośnych wyprzedaży, a korzysta z niej wielu znanych artystów, takich jak Michał Bednarek czy Eve Sussman. Inne kolekcje NFT, które były w styczniowej czołówce to: Otherdeed, Art Blocks, Sorare, Degods, Captainz i Hausphases.

Niewymiennym tokenem o największej wartości w poprzednim miesiącu była "znudzona małpa" o numerze 5840 - została sprzedana 27 stycznia za 796 444 dolary. Z kolei NFT z kolekcji BAYC z numerem 4025 na początku stycznia osiągnął wartość 613 501 dolarów, a "kreskówkowy okaz" o numerze 8483 znalazł nowego właściciela za 581 845 dolarów. 

Dużo znaczenie dla powodzenia rynku "znudzonych małp" ma fakt, że u jego początków zainteresowali się nim inwestorzy kryptowalutowi, a także celebryci i duże korporacje. Moda na BAYC sprawiła, że w zeszłym roku "małpa" o numerze 8817 została sprzedana za 3,4 miliona dolarów, a kilka innych "okazów" osiągało cenę w granicach 2,3 miliona dolarów. 

Historia "znudzonych małp" zaczęła się wiosną 2021 roku, kiedy to studio Yuga Labs uruchomiło Bored Ape Yacht Club jako kolekcję 10 tysięcy sztuk. Pierwszych 30 "małp" rozdano założycielom i innym aktywnym członkom ekosystemu Web3. W przeciwieństwie do innych projektów NFT, użytkownicy, którzy uczestniczyli w publicznym biciu monet BAYC, zapłacili stałą cenę 0,08 ethereum (około 190 dolarów) za egzemplarz. 

Wiele wskazuje na to, że decyzja założycieli BAYC o przyjęciu sprawiedliwego, ryczałtowego podziału cen kolekcji w dużym stopniu przyczyniła się do sukcesu projektu na wczesnym etapie. Co ciekawe, w pewnym momencie kurs minimalny BAYC spadł o kilkadziesiąt procent w stosunku do ceny otwarcia, a najtańsza Bored Ape kosztowała około 0,03 ethereum (70 dolarów). 

Warto odróżnić dzieła sztuki z certyfikatem NFT od przedmiotów kolekcjonerskich. Tokeny Bored Apes pełnią raczej rolę współczesnych numizmatów. Jednocześnie dają swoim właścicielom poczucie przynależności do grupy, są biletami wstępu do klubu. "Znudzonym małpom" sprzyja także popularyzacja na łamach magazynu "Rolling Stone" i udział w ich dystrybucji domu aukcyjnego Christie's. 

Jak wiadomo z historii - coś staje się sztuką wtedy, gdy zostanie za taką uznane. Jeszcze przed rewolucją cyfrową handel pracami twórców nie był wolny od spekulacyjnego pompowania wartości. Autentyczność jest jedną z najbardziej pożądanych cech, ale w cenie są też moda i utrzymywanie się na fali. Przeciw takim mechanizmom występował między innymi Banksy, a teraz osiąga... milionowe kwoty za swoje dzieła. 

Jacek Brzeski