W świecie podatków nadchodzące zmiany przypominają prawdziwe trzęsienie ziemi. Przedsiębiorcy, którzy do tej pory mieli względną swobodę w dokumentowaniu swoich wydatków, już wkrótce staną oko w oko z nowym systemem, który zmieni reguły gry. Czy można jeszcze mówić o prywatności w prowadzeniu działalności gospodarczej, gdy skarbówka będzie miała wgląd niemal w każdy detal faktury, od nazwy produktu po warunki płatności?
Fiskus zobaczy więcej, niż kiedykolwiek wcześniej. KSeF zmienia reguły gry
Przedsiębiorcy muszą przygotować się na zupełnie nową jakość w kontaktach z fiskusem. Jak informuje dziennikarz działu Prawo portalu Business Insider Polska, Łukasz Zalewski, Krajowy System e-Faktur (KSeF) wprowadza nie tylko rewolucję w rozliczaniu VAT, ale też znacząco rozszerza kontrolę nad podatkiem dochodowym.
Obecnie urzędy skarbowe wiedzą jedynie tyle, ile wynika z ogólnych danych zawartych w pliku JPK_VAT, a więc liczby, sumy, wartości podatku. Aby zajrzeć głębiej, np. sprawdzić, jakie konkretnie towary znalazły się na fakturze, muszą żądać dodatkowych dokumentów. To ma się zmienić. Fiskus będzie miał natychmiastowy dostęp do pełnych informacji z faktur, bez potrzeby składania odrębnych wezwań.
Co dokładnie będzie widziała skarbówka?
Zgodnie z analizą Łukasza Zalewskiego opublikowaną w Business Insider Polska, nowe rozwiązanie oznacza pełny wgląd w treść każdej faktury. Urzędnicy zyskają dostęp między innymi do:
- nazw i ilości konkretnych towarów oraz usług,
- ich cen jednostkowych,
- danych kontrahentów (zarówno sprzedawcy, jak i nabywcy),
- warunków płatności,
- stawek VAT,
- innych szczegółów dotyczących transakcji.
Co istotne, jak podkreślają cytowani przez Zalewskiego eksperci, m.in. doradczyni podatkowa Magdalena Jaworska z kancelarii Quidea, fiskus nie tylko będzie widział dane z faktur. Dzięki strukturze tzw. schemy, czyli wzoru faktury ustrukturyzowanej, organy podatkowe będą w stanie błyskawicznie analizować, czy konkretne zakupy mają związek z prowadzoną działalnością i mogą być uznane za koszt uzyskania przychodu.
Skarbówka sprawdzi bez pytania, czyli kontrola bez zapowiedzi
Jak wskazuje Daniel Więckowski, partner zarządzający w kancelarii LTCA, cytowany w materiale Business Insidera, obecnie urząd może uzyskać dane z faktur poprzez plik JPK_FA, ale tylko wtedy, gdy oficjalnie zażąda jego przedstawienia. Po wdrożeniu obowiązkowego KSeF-u taki krok nie będzie już potrzebny.
Dane trafią do systemu automatycznie i będą dostępne na bieżąco. Oznacza to, że system umożliwi:
- automatyczną weryfikację rozliczeń VAT,
- ocenę, czy dany zakup rzeczywiście może stanowić koszt uzyskania przychodu,
- analizę zakupów związanych z pracownikami,
- kontrolę krzyżową między fakturami wystawionymi i otrzymanymi przez różne podmioty,
- wykrywanie nieprawidłowości w czasie rzeczywistym,
- profilowanie ryzyka podatkowego dla każdej firmy.
Dzięki temu skarbówka będzie znacznie skuteczniejsza w typowaniu podatników do kontroli i to nie tylko w zakresie VAT, ale także CIT i PIT.
Czy to już podatkowa inwigilacja?
Eksperci cytowani przez Łukasza Zalewskiego na łamach Business Insider Polska zauważają, że zakres nowej kontroli może budzić obawy. Jednak, jak twierdzi Więckowski, to tylko pozorna inwigilacja. Obecnie fiskus również ma możliwość dogłębnej kontroli, ale odbywa się to z opóźnieniem i wymaga formalności. KSeF wszystko uprości, również dla uczciwych przedsiębiorców.
Co więcej, od 2026 roku również księga przychodów i rozchodów w formie elektronicznej (dla PIT-owców), a także nowe obowiązki w zakresie JPK_CIT (dla podatników CIT), będą dodatkowym źródłem informacji dla fiskusa.
Według ekspertów to oznacza, że urząd skarbowy będzie wiedział o firmach niemal wszystko, ale to może działać również na korzyść przedsiębiorców. Dzięki pełnej transparentności trudniej będzie im przypisać odpowiedzialność za oszustwa ich kontrahentów. Uczciwi podatnicy nie będą musieli już udowadniać, że działali w dobrej wierze.
Koniec handlu pustymi fakturami?
Trzeba podkreślić także, że zmiany mają też inny wymiar. System ma pomóc w wyeliminowaniu patologii na rynku. Jak podkreśla Business Insider Polska, pełna cyfryzacja faktur i bieżący dostęp do danych to szansa na eliminację tzw. missing traderów i handlu pustymi fakturami. W efekcie poprawić się może nie tylko ściągalność podatków, ale też bezpieczeństwo uczciwych uczestników rynku.
Kiedy to wszystko wejdzie w życie? Terminy wdrażania KSeF różnią się w zależności od wielkości firm:
- od lutego 2026 r. - obowiązkowo dla dużych przedsiębiorców,
- od kwietnia 2026 r. - dla pozostałych,
- najpóźniej od 2027 r. - dla wybranych jednoosobowych działalności gospodarczych.
Nowe przepisy to zatem bezprecedensowy krok w stronę pełnej cyfryzacji i kontroli podatkowej. Jak wynika z ustaleń dziennikarza Business Insider Polska, Łukasza Zalewskiego, KSeF ma zarówno zwolenników, jak i przeciwników. Jedno jest pewne: polscy przedsiębiorcy wchodzą w nową erę, w której każdy wydatek będzie pod lupą.
