Przelewy pomiędzy członkami rodziny - opodatkowanie

Przyjrzyjmy się zatem bliżej, co na ten temat mówią przepisy podatkowe.

Wysokość darowizny, którą możesz przekazać bez konieczności zapłaty podatku od spadków i darowizn, zależy od tzw. grupy podatkowej, czyli stopnia pokrewieństwa między darczyńcą a  obdarowanym.

Obowiązujące limity zwolnienia z podatku wynoszą:

·       36 120 zł - dla najbliższych: małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, zięcia, synowej, rodzeństwa, ojczyma, macochy i teściów (I grupa podatkowa),

·       27 090 zł - dla nieco dalszej rodziny, jak zstępni rodzeństwa, rodzeństwo rodziców, zstępni i małżonkowie pasierbów, małżonkowie rodzeństwa i rodzeństwo małżonków, małżonkowie rodzeństwa małżonków, małżonkowie innych zstępnych (II grupa podatkowa),

·       5733 zł - dla osób niespokrewnionych (III grupa podatkowa).

Jeśli łączna wartość darowizn otrzymanych od jednej osoby w ciągu pięciu lat przekroczy powyższe progi, obdarowany musi zgłosić ten fakt do urzędu skarbowego. Należy to zrobić w ciągu sześciu miesięcy, składając formularz SD-Z2.

Co ważne, niedopełnienie tego obowiązku może skutkować koniecznością zapłaty podatku - według skali progresywnej zależnej od grupy podatkowej:

·       I grupa: od 3% do 7% wartości darowizny,

·       II grupa: od 7% do 12%,

·       III grupa: od 12% aż do 20%.

Warto jednak pamiętać, że najbliżsi - tzw. zerowa grupa podatkowa, czyli małżonek, zstępni, wstępni, pasierb, rodzeństwo, ojczym i macocha - mogą całkowicie uniknąć podatku, nawet przy wyższych kwotach. Warunkiem jest jednak zgłoszenie darowizny w wymaganym terminie (w ciągu 6 miesięcy) oraz udokumentowanie przekazania środków, np. za pomocą przelewu bankowego.

Wielu małżonków zadaje sobie pytanie, czy przelewy pieniężne dokonywane pomiędzy nimi - np. na wspólne wydatki, codzienne potrzeby czy rachunki - należy zgłaszać do urzędu skarbowego jako darowiznę. Odpowiedź brzmi: nie zawsze, a w wielu przypadkach w ogóle nie ma takiego obowiązku.

Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem i interpretacjami organów podatkowych, przelewy bankowe dokonywane między małżonkami w celu zaspokajania wspólnych potrzeb rodziny nie stanowią darowizny w rozumieniu przepisów ustawy o podatku od spadków i darowizn. Oznacza to, że takie transfery pieniężne nie wywołują skutków podatkowych i nie trzeba ich zgłaszać na formularzu SD-Z2.

Wynika to z Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, który nakłada na małżonków obowiązek współdziałania dla dobra rodziny, a w szczególności - wspólnego ponoszenia wydatków i nakładów na jej utrzymanie. Przelewy realizowane w tym właśnie celu - niezależnie od ich kwoty - nie mają charakteru jednostronnego przysporzenia, lecz są wyrazem wspólnego realizowania obowiązku rodzinnego.

Obowiązek zgłoszenia może natomiast pojawić się w sytuacji, gdy przelew ma charakter typowej darowizny, np. jeden z małżonków przekazuje drugiemu dużą sumę pieniędzy bez żadnego związku z bieżącym utrzymaniem czy wspólnymi potrzebami.

Zdaniem organów podatkowych, w przypadku gdy pomiędzy małżonkami występuje ustrój rozdzielności majątkowej, to otrzymane świadczenia na zaspokojenie potrzeb rodziny podlegają opodatkowaniu podatkiem PIT jako przychód z innych źródeł (według skali podatkowej). Stanowisko to budzi jednak kontrowersje - w związku ze skargami obywateli Rzecznik Praw Obywatelskich zwrócił się do MF o wyłączenie tych świadczeń spod opodatkowania, wskazując na niezasadne różnicowanie sytuacji podatników ze względu na ustrój majątkowy małżonków.

Choć stanowisko organów podatkowych pozostaje restrykcyjne, obecnie ryzyko wszczęcia kontroli w tym zakresie wydaje się stosunkowo niewielkie. W przypadku wątpliwości co do skutków podatkowych otrzymywanych świadczeń, warto jednak skonsultować się z doradcą podatkowym - indywidualna analiza sytuacji może pomóc uniknąć potencjalnych niejasności i zapewnić większe bezpieczeństwo podatkowe.

Nie każdy przelew rodzica na konto dziecka oznacza od razu darowiznę. Jeśli przekazujesz dziecku pieniądze na codzienne potrzeby - takie jak kieszonkowe, jedzenie, opłaty za szkołę czy transport - jest to traktowane jako forma realizacji obowiązku alimentacyjnego. A ten obowiązek jasno wynika z Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego.

Dopóki dziecko nie jest samodzielne finansowo (np. jest małoletnie albo studiuje i nie pracuje), pieniądze od rodziców służą jego utrzymaniu - a więc nie podlegają ani zgłoszeniu, ani opodatkowaniu podatkiem od darowizn.

Sytuacja się zmienia, gdy dziecko jest już niezależne ekonomicznie, a ty przelewasz mu pieniądze dobrowolnie - np. na zakup mieszkania, samochodu czy "na start". W takim przypadku przelew jest traktowany jako darowizna, którą należy zgłosić do urzędu skarbowego.

Limit zwolnienia z podatku wynosi 36 120 zł od jednego rodzica na 5 lat. Po jego przekroczeniu trzeba złożyć formularz SD-Z2 w ciągu 6 miesięcy od otrzymania pieniędzy. Warto więc zachować potwierdzenie przelewu i zadbać o odpowiedni tytuł (np. "darowizna od mamy").

Dobrze opisywać przelewy i - w razie potrzeby - prowadzić prostą ewidencję przekazanych kwot. Można też rozważyć wspólne konto z dzieckiem, co w niektórych przypadkach upraszcza formalności.

Podsumowanie:

Nie każda pomoc finansowa w rodzinie to darowizna podlegająca podatkowi od spadków i darowizn - wiele przelewów, np. między małżonkami czy na utrzymanie dziecka, jest całkowicie zwolnionych z tego obowiązku. Kluczem są tu relacja między stronami, cel przekazania środków i odpowiednie udokumentowanie przelewu.

Grzegorz Hatala, adwokat, doradca podatkowy

Hatala & Storto Podatki