Rodzinny kapitał opiekuńczy

Rodzinny kapitał opiekuńczy (RKO) to forma wsparcia finansowego wprowadzona w 2022 roku, mająca na celu pomoc rodzinom w pokrywaniu kosztów opieki i wychowania dziecka. Jest to świadczenie dostępne dla matki lub ojca, rozpoczynając od drugiego dziecka w rodzinie pod warunkiem, że dziecko mieszka z nimi i jest przez nich utrzymywane. 

Świadczenie to jest również dostępne dla opiekunów, którzy zdecydowali się na przyjęcie dziecka do rodziny i złożyli stosowny wniosek do sądu opiekuńczego o adopcję. 

Zgodnie z ustawą z 17 listopada 2021 roku o rodzinnym kapitale opiekuńczym, przez pojęcie "dziecko" rozumie się zarówno biologiczne dziecko rodziców, dziecko małżonka, dziecko z poprzedniego związku jednego z rodziców, jak i dziecko adoptowane. Za pierwsze dziecko uznaje się najstarsze dziecko w rodzinie niezależnie od jego wieku, a w przypadku rodzeństwa urodzonego tego samego dnia, za pierwsze dziecko uznaje się to, które rodzic wyznaczy. 

Definicja rodziny według tej ustawy obejmuje małżonków, rodziców wychowujących dzieci razem, osoby samotnie wychowujące dziecko (np. wdowy, wdowców, osoby rozwiedzione), a także osoby, które przyjęły dziecko na wychowanie i złożyły wniosek o adopcję do sądu opiekuńczego. Dzieci, które znajdują się pod opieką prawną innych osób, w pieczy zastępczej lub zostały adoptowane po osiągnięciu pełnoletności nie są wliczane do członków rodziny w kontekście RKO. 

RKO jest przyznawane od momentu ukończenia przez dziecko 12. miesiąca życia aż do miesiąca poprzedzającego ukończenie przez nie 36. miesiąca. Dla dzieci adoptowanych świadczenie to może być przyznawane od 12. miesiąca od złożenia wniosku do sądu, ale nie dłużej niż do miesiąca, w którym dziecko kończy 7 lat (lub 10 lat, jeśli został odroczony obowiązek szkolny). 

Wysokość RKO może wynosić 500 zł lub 1000 zł miesięcznie na dziecko, w zależności od decyzji o długości pobierania świadczenia przez rodzica wskazanej we wniosku (500 zł miesięcznie przez 24 miesiące, lub 1000 zł miesięcznie przez 12 miesięcy). Rodzice mają również możliwość jednokrotnej zmiany wysokości świadczenia w trakcie jego otrzymywania, przy czym całkowita suma wypłaconego kapitału na dziecko nie może przekroczyć 12 000 zł. 

Wnioski o RKO można składać wyłącznie drogą elektroniczną, za pośrednictwem platformy Emp@tia Ministerstwa Rodziny i Polityki Społecznej, Platformy Usług Elektronicznych ZUS, lub bankowości elektronicznej. Wszystkie wypłaty realizowane są bezgotówkowo, bezpośrednio na konto bankowe wskazane we wniosku. Programem zarządza Zakład Ubezpieczeń Społecznych. 

Świadczenie w ramach programu “Rodzina plus” wprowadzono w 2016 roku. Od stycznia 2024 wysokość świadczenia wzrosła z kwoty 500 zł do 800 zł, świadczenie to określa się więc teraz jako “Rodzina 800 plus”. Jest ono wypłacane co miesiąc rodzicom lub opiekunom prawnym dzieci. Początkowo świadczenie przysługiwało na drugie i kolejne dziecko w rodzinie. W 2024 roku świadczenie 800 plus wypłacane jest na każde dziecko w rodzinie.  

Kto może złożyć wniosek o świadczenie 800 plus? 

Wniosek o świadczenie 800 plus może składać każde z rodziców. Jeśli jednak rodzice nie sprawują wspólnie opieki nad dzieckiem, czyli opieka jest podzielona sądownie, wygląda to inaczej.

Jeśli jedno z rodziców jest głównym opiekunem dziecka, to temu z rodziców przysługuje świadczenie 800 plus. Jeśli opieka jest sprawowana naprzemienne w równym stopniu przez oboje rodziców i jest to potwierdzone przez sąd, świadczenie jest dzielone na oboje rodziców w równej części.  

Co ważne, świadczenie 800 plus jest kompletnie niezależne od świadczenia w ramach Rodzinnego Kapitału Opiekuńczego.  

Babciowe to świadczenie, które jest w trakcie przygotowań. Jego wprowadzenie ma na celu ułatwienie obojgu rodzicom pracę zawodową. Świadczenie to może posłużyć jako wynagrodzenie dla osoby (z prognoz najczęściej właśnie babci), która zajmie się dzieckiem i wesprze rodziców. Może to być również wynagrodzenie dla niani lub pokrycie opłat związanych z pobytem dziecka w żłobku.