1300 zł świadczenia bez względu na dochody i wiek. Kiedy pierwsze wypłaty?

• Bezwarunkowy dochód podstawowy w wysokości 1300 zł coraz bliżej. Trwają prace nad zorganizowaniem pilotażu programu.
• Eksperyment pokazujący, jak wypłaty świadczenia wpłynęłyby na Polaków, miałby odbyć się w dziewięciu gminach na Warmii i Mazurach.
• Efekty wdrożenia bezwarunkowego dochodu podstawowego w innych krajach wskazują, że świadczenie może mieć pozytywny wpływ na życie beneficjentów.

1300 zł bezwarunkowego dochodu podstawowego - tyle w Polsce miałoby wynosić świadczenie wypłacane Polakom bez względu na zatrudnienie, dochody, a nawet wiek. Pomysł na świecie zdobywa popularność, a kolejne państwa rozpoczęły testowanie wypłat świadczenia. W Polsce także miałyby się odbyć testy, w ramach których bezwarunkowy dochód podstawowy byłby wypłacany od 5 tys. do 31 tys. osób zamieszkałych obszar dziewięciu gmin województwa warmińsko-mazurskiego.

O pomyśle wypłat bezwarunkowego dochodu podstawowego mówi się w naszym kraju od kilku ostatnich lat. Najpoważniej jednak wyglądają prace dr. Macieja Szlindera, absolwenta Uniwersytetu Adama Mickiewicza w Poznaniu oraz Uniwersytetu Ekonomicznego w Poznaniu, który jest prezesem Polskiej Sieci Dochodu Podstawowego. Projekt pilotażowy bezwarunkowego dochodu podstawowego miałby ruszyć w w dziewięciu gminach województwa warmińsko-mazurskiego, które składają się na Stowarzyszenie Warmińsko-Mazurskich Gmin Przygranicza. Wśród tych gmin znajdują się:

1. Barciany,
2. Bartoszyce,
3. Braniewo,
4. Budry,
5. Dubeninki,
6. Górowo Iławeckie,
7. Lelkowo,
8. Sępopol,
9. Srokowo.

- Ten obszar źle wypada pod względem dochodów, ubóstwa, aktywności gospodarczej i bezrobocia. Interwencja, jaką byłby program pilotażowy bezwarunkowego dochodu podstawowego, mogłaby przynieść istotny efekt - wskazuje dr Szlinder w rozmowie z "Rzeczpospolitą". 1300 zł świadczenia potrzebnego do zapewnienia minimum egzystencji miałoby być wypłacane przez 2 lata grupie wybranych mieszkańców.

Choć program pilotażowy jeszcze nie ruszył, wiadomo już jakie byłyby ogólne zasady funkcjonowania świadczenia. Bezwarunkowy dochód podstawowy miałby być wypłacany bez wniosków i jakichkolwiek warunków. Dr Maciej Szlinder w rozmowie ze "Strefą Biznesu" wskazał siedem cech tego świadczenia. Wśród nich naukowiec wymienił:

• bezwarunkowość, bo nie trzeba spełniać żadnych wymogów,
• powszechność, bo przysługiwałoby wszystkim, bez wyjątków,
• indywidualność, bo pieniądze trafiałyby do osób, a nie do rodzin czy gospodarstw domowych,
• forma pieniężna świadczenia, a nie przekazu dóbr,
• świadczenie miałoby być wypłacane regularnie,
• wypłacane przez państwo lub mniejszą jednostkę administracyjną państwa,
• dochód powinien być podstawowy, czyli zapewniać minimum egzystencji - nie za mało i nie za dużo.

Takie cechy dochodu podstawowego wskazują, że wypłaty od państwa otrzymywaliby wszyscy - bogaci, biedni, bezdomni i właściciele willi, ale także emeryci, jak i dzieci. Wskazuje na to zresztą Mariusz Rutke, wykładowca Uniwersytetu WSB Merito Chorzów. - Bezwarunkowy dochód podstawowy jest minimum środków pieniężnych, jakie ma otrzymywać każdy obywatel kraju. Należy tutaj zauważyć, iż ma to dotyczyć zarówno osób dorosłych, jak i dzieci - mówi cytowany przez "Strefę Biznesu" ekspert.

W ostatnich latach przeprowadzano pilotażowe programy tego świadczenia w poszczególnych krajach świata. Było tak na przykład w Finlandii, gdzie 2 tys. losowo wybranych osób otrzymywało od państwa 560 euro miesięcznie. Ostatecznie wykazano, że pieniądze nie wpłynęły w większym stopniu na aktywność zawodową badanych, ale zwiększył się poziom ich finansowego bezpieczeństwa. Krótko, bo zaledwie przez kilka miesięcy, prowadzono program bezwarunkowego dochodu podstawowego w Kanadzie, ale przerwano go decyzją urzędników. Ci wskazali, że nie ma efektu poprawy warunków życia najbiedniejszych.

Wyniki badania przeprowadzonego w Kalifornii między 2019 i 2020 rokiem, które objęło zaledwie 125 osób z przyznanym świadczeniem w wysokości 500 dolarów, wskazało, że w grupie tych osób zmniejszył się poziom bezrobocia. Znaczna część badanych miała także dzięki bezwarunkowemu dochodowi podstawowemu wyjść z długów.

Przeprowadzenie eksperymentu dotyczącego wypłat bezwarunkowego dochodu podstawowego na terenie dziewięciu gmin województwa warmińsko-mazurskiego przygotowywane jest już od wielu miesięcy. O akcji zrobiło się głośno na początku 2022 roku, jednak od tamtego czasu prace postępowały z wolna.

Obecnie, jak donosi "Forsal", wszystko ma być już przygotowane, a organizatorzy akcji czekają jedynie na środki do zorganizowania eksperymentu. Jednak wiadomo, że termin rozpoczęcia wypłat w ramach pilotażu bezwarunkowego dochodu podstawowego nie wypadnie w tym roku.

Przemysław Terlecki