Czy Ukrainiec może pobierać emeryturę w Polsce? Tak, ale są warunki

Zacznijmy od fundamentów, czyli umowy o zabezpieczeniu społecznym między Rzeczpospolitą Polską a Ukrainą. Dokument ten został podpisany 18 maja 2012 r., ale jego obowiązywanie rozpoczęło się dopiero 1 stycznia 2014 r. Dzięki niemu obywatele Ukrainy pracujący w Polsce mogą ubiegać się o świadczenia emerytalne na zasadach podobnych do tych, jakie obowiązują obywateli Polski. Co istotne - układ przewiduje wzajemność: Ukraińcy mogą pobierać świadczenia z obu państw, jeśli spełniają określone kryteria.

To jednak nie wszystko - umowa opiera się na zasadzie sumowania okresów ubezpieczeniowych, co oznacza, że czas pracy w Polsce i na Ukrainie może być łączony przy ustalaniu prawa do świadczenia.

Emeryturę z ZUS mogą otrzymać ci obywatele Ukrainy, którzy:

• osiągnęli wiek emerytalny: 60 lat dla kobiet, 65 lat dla mężczyzn,
• posiadają okres podlegania ubezpieczeniu - czyli pracowali legalnie w Polsce i odprowadzali składki emerytalno-rentowe.

Wbrew pozorom, nawet 1 dzień pracy może uprawniać do świadczenia. Ale uwaga - nie licz na wielką emeryturę po jednodniowej przygodzie z etatem. W takim wypadku wypłacane kwoty będą symboliczne (liczone w groszach), jednak uprawnienie formalnie istnieje.

Choć emerytura może przysługiwać nawet po jednym dniu ubezpieczenia, to aby uzyskać minimalne świadczenie emerytalne (aktualnie od 1 marca 2025 roku 1878,91 zł brutto), należy mieć co najmniej:

• 20 lat stażu pracy (dla kobiet),
• 25 lat stażu pracy (dla mężczyzn).

Co ważne, do tego stażu można doliczyć okresy pracy na Ukrainie - pod warunkiem, że się nie pokrywają z okresami zatrudnienia w Polsce. Jeśli nadal brakuje wymaganych lat, można próbować doliczyć okresy ubezpieczeniowe z innych państw, z którymi Polska podpisała umowy o zabezpieczeniu społecznym (np. Czechy, Hiszpania, Bułgaria, Litwa czy Słowacja).

Tak jak w przypadku Polaków, również Ukraińcy mogą skorzystać z wcześniejszej emerytury, jeśli spełniają odpowiednie kryteria:

• są urodzeni między 31 grudnia 1948 r. a 1 stycznia 1969 r.,
• pracowali w szczególnych warunkach lub w zawodach o szczególnym charakterze (np. górnicy, hutnicy, żołnierze, pracownicy oświaty, administracji celnej).

Wówczas można ubiegać się o przejście na emeryturę nawet 5 lat wcześniej niż wynosi standardowy wiek emerytalny.

Procedura ubiegania się o emeryturę dla obywateli Ukrainy jest podobna do tej, którą przechodzą Polacy - z kilkoma dodatkowymi krokami.

Jeśli Ukrainiec mieszka w Polsce, składa wniosek w ZUS, korzystając z formularza EMP oraz PL-UA 7 (jeśli ubiega się również o świadczenie z Ukrainy). W przypadku osób mieszkających na Ukrainie - proces koordynuje ukraińska instytucja ubezpieczeniowa (formularz UA-PL 8).

Co ciekawe - sprawami ukraińskich emerytów w Polsce zajmuje się Oddział ZUS w Rzeszowie, a dokładnie Wydział Realizacji Umów Międzynarodowych. To właśnie tam trafiają wnioski dotyczące świadczeń międzynarodowych.

Po spełnieniu wszystkich wymogów formalnych i osiągnięciu odpowiedniego wieku emerytalnego, ZUS może rozpocząć wypłatę świadczenia. Warunek kluczowy? Zakończenie stosunku pracy.

Uwaga: jeśli osoba starająca się o emeryturę nadal jest zatrudniona, ZUS zawiesi wypłatę świadczenia, dopóki nie otrzyma dokumentu potwierdzającego rozwiązanie umów o pracę. Wyjątek? Prowadzenie działalności gospodarczej - tego nie trzeba zamykać, by emeryturę pobierać legalnie.

Osoba spełniająca wymogi może jednocześnie otrzymywać emeryturę z Polski i Ukrainy. Ale diabeł tkwi w szczegółach - żeby otrzymać tzw. dopłatę do emerytury minimalnej w Polsce, należy mieszkać w Polsce i nie przekraczać ustalonych limitów dochodów (np. z tytułu pracy). Przekroczenie granicy przychodu może skutkować zawieszeniem dopłaty.