Podatek od darowizny. Kto jest zwolniony z konieczności uiszczenia daniny?

Darowizna to rodzaj nieodpłatnej umowy, która polega na przekazaniu przez darczyńcę danej części swojego majątku osobie obdarowanej. Przedmiotem darowizny mogą być zarówno nieruchomości, jak i ruchomości (np. samochody, biżuteria). Prawdopodobnie jednym z najczęstszych rodzajów świadczeń przekazywanych w formie darowizny są pieniądze. 

Warto zdawać sobie sprawę z tego, że darowizna w Polsce jest objęta pewnymi regulacjami, które zakładają między innymi konieczność uiszczenia stosownego podatku. W ustawie o podatku od spadków i darowizn (a konkretniej w artykule 14) zostały wyszczególnione grupy podatkowe. Zaliczają się do nich: 

• Do grupy I: współmałżonek, zstępni, wstępni, pasierbowie, zięć, synowa, rodzeństwo, teściowie, ojczym, macocha; 
• Do grupy II: zstępni rodzeństwa, rodzeństwo rodziców, zstępni i współmałżonkowie pasierbów, współmałżonkowie rodzeństwa i rodzeństwo współmałżonków, współmałżonków rodzeństwa współmałżonków, współmałżonków innych zstępnych; 
• Do grupy III: inni nabywcy.

Okazuje się, że w niektórych przypadkach można liczyć na zwolnienie z podatku od darowizny. Chodzi tu o sytuacje, w których nie została przekroczona kwota wolna od podatku. Warto nadmienić, że różni się ona w zależności od konkretnych grup podatkowych. Jej wysokość została określona w artykule 9 ustawy o podatku od spadków i darowizn. 

Dla I grupy podatkowej kwota wolna wynosi 36120 zł. W przypadku II grupy podatkowej, jest to 27090 zł. Jeśli chodzi o III grupę podatkową, to mowa tu o kwocie wolnej równej 5733 zł. 

Zgodnie z artykułem 4a ustawy o podatku od spadków i darowizn: "Zwalnia się od podatku nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych przez małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, rodzeństwo, ojczyma i macochę", jeśli zostaną spełnione pewne warunki.  

Chodzi o konieczność zgłoszenia nabycia darowizny właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego w terminie 6 miesięcy od dnia powstania obowiązku podatkowego. Do zgłoszenia wykorzystuje się formularz SD-Z2. W przypadku, gdy przedmiotem darowizny są pieniądze, obdarowani są zwolnieniu z podatku, jeśli "udokumentują ich otrzymanie dowodem przekazania na rachunek płatniczy nabywcy, na jego rachunek, inny niż płatniczy, w banku lub spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej lub przekazem pocztowym". 

Zgodnie z ustawą o podatku od spadków i darowizn: "Obowiązek podatkowy ciąży na nabywcy własności rzeczy i praw majątkowych". Wysokość podatku ustala się na podstawie grupy podatkowej, do której zaliczany jest nabywca darowizny. Ile konkretnie wynosi rzeczona danina w 2024 roku? 

W przypadku nabywców należących do I grupy podatkowej, jeżeli kwota nadwyżki ponad kwotę wolną od podatku wynosi do 11833 zł, to wówczas podatek jest równy 3 proc. Jeśli kwota nadwyżki wynosi od 11833 zł do 23665 zł, to wtedy podatek wynosi 355 zł i 5 proc. od nadwyżki ponad 11833 zł. Jeżeli kwota nadwyżki ponad kwotę wolną wyniesie ponad 23665 zł, to wtedy danina wyniesie 946 zł 60 gr i 7 proc. od nadwyżki ponad 23665 zł. 

A ja wygląda sprawa, jeśli chodzi o II grupę podatkową? Tu również istnieje pewna skala. W przypadku kwoty nadwyżki ponad kwotę wolną od podatku wynoszącej do 11833 zł, podatek wynosi 7 proc. Jeżeli kwota nadwyżki wynosi od 11833 zł do 23665 zł, to wtedy podatek jest równy 828 zł 40 gr i 9 proc. od nadwyżki ponad 11833 zł. Jeśli kwota nadwyżki ponad kwotę wolną wyniesie ponad 23665 zł, to wtedy danina wyniesie 1893 zł 30 gr i 12 proc. od nadwyżki ponad 23 665 zł.

Na koniec pozostaje rozwiać kwestie dotyczącą podatku dla osób z III grupy podatkowej. W ich sytuacji, jeśli kwota nadwyżki ponad kwotę wolną wyniesie do 11833 zł, to podatek będzie równy 12 proc. Kwota nadwyżki od 11833 zł do 23665 zł oznacza konieczność uiszczenia daniny wynoszącej 1420 zł i 16 proc. od nadwyżki ponad 11833 zł. Przekroczenie kwoty nadwyżki od kwoty wolnej ponad 23665 zł skutkuje podatkiem wynoszącym 3313 zł 20 gr i 20 proc. od nadwyżki ponad 23665 zł.