Telesprzedaż a prawa konsumenta

Umowa zawarta przez internet, telefon, czy też dokładniej - za pośrednictwem telesprzedawcy, należy do umów zawieranych na odległość, które zostały uregulowane w ustawie o ochronie niektórych praw konsumentów oraz o odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny (dalej: ustawa).

Ustawa ta wprowadziła szereg regulacji mających na celu ochronę interesów konsumentów. W pierwszej kolejności należy wymienić prawo konsumenta do odstąpienia od umowy bez podania przyczyny w terminie 10 dni. Zgodnie z przepisem art. 7 ustawy, oświadczenie konsumenta o odstąpieniu od umowy powinno być złożone na piśmie. Do zachowania tego terminu wystarczy wysłanie oświadczenia przed jego upływem. Termin dziesięciodniowy, w którym konsument może odstąpić od umowy, liczy się od dnia wydania rzeczy, a gdy umowa dotyczy świadczenia usługi - od dnia jej zawarcia. W razie odstąpienia od umowy umowa jest uważana za niezawartą, a konsument jest zwolniony z wszelkich zobowiązań. To, co strony świadczyły, ulega zwrotowi w stanie niezmienionym, chyba że zmiana była konieczna w granicach zwykłego zarządu. Zwrot powinien nastąpić niezwłocznie, nie później niż w terminie czternastu dni. Jeżeli konsument dokonał jakichkolwiek przedpłat, należą się od nich odsetki ustawowe od daty dokonania przedpłaty (art. 7 ust. 3).

Kolejnym narzędziem mającym chronić konsumentów zawierających umowy na odległość jest nałożony na przedsiębiorców obowiązek udzielenia konsumentowi, najpóźniej w chwili złożenia mu propozycji zawarcia umowy, szczegółowych informacji o:

1. imieniu i nazwisku (nazwie), adresie zamieszkania (siedziby) przedsiębiorcy oraz organie, który zarejestrował działalność gospodarczą przedsiębiorcy, a także numerze, pod którym przedsiębiorca został zarejestrowany,
2. istotnych właściwościach świadczenia i jego przedmiotu,
3. cenie lub wynagrodzeniu obejmujących wszystkie ich składniki, a w szczególności cła i podatki,
4. zasadach zapłaty ceny lub wynagrodzenia,
5. kosztach oraz terminie i sposobie dostawy,
6. prawie odstąpienia od umowy w terminie dziesięciu dni,
7. kosztach wynikających z korzystania ze środków porozumiewania się na odległość, jeżeli są one skalkulowane inaczej niż wedle normalnej taryfy,
8. terminie, w jakim oferta lub informacja o cenie albo wynagrodzeniu mają charakter wiążący,
9. minimalnym okresie, na jaki ma być zawarta umowa o świadczenia ciągłe lub okresowe,
10. miejscu i sposobie składania reklamacji,
11. prawie wypowiedzenia umowy, w przypadku zawarcia umowy na czas nieoznaczony.

Informacje, o których mowa wyżej, powinny być sformułowane jednoznacznie, w sposób zrozumiały i łatwy do odczytania. Przedsiębiorca jest również obowiązany do potwierdzenia konsumentowi na piśmie informacji, o których mowa w ust. 1, najpóźniej w momencie rozpoczęcia spełniania świadczenia. Skutkiem niepotwierdzenia informacji, o których mowa w art. 9 ust. 1, jest wydłużenie terminu, w którym konsument może odstąpić od umowy. Wynosi on wówczas trzy miesiące i liczy się od dnia wydania rzeczy, a gdy umowa dotyczy świadczenia usługi - od dnia jej zawarcia. Jeżeli jednak konsument po rozpoczęciu biegu tego terminu otrzyma potwierdzenie, termin ulega skróceniu do dziesięciu dni od tej daty.

Należy jednak pamiętać, że o ile strony nie umówiły się inaczej, prawo odstąpienia od umowy zawartej na odległość nie przysługuje konsumentowi w takich wypadkach jak:

• świadczenie usług rozpoczętych (za zgodą konsumenta) przed upływem 10-cio dniowego terminu odstąpienia od umowy;
• dotyczących nagrań audialnych i wizualnych oraz zapisanych na nośnikach programów komputerowych po usunięciu przez konsumenta ich oryginalnego opakowania;
• umów dotyczących świadczeń, za które cena lub wynagrodzenie zależy wyłącznie od ruchu cen na rynku finansowym;
• świadczeń o właściwościach określonych przez konsumenta w złożonym przez niego zamówieniu lub ściśle związanych z jego osobą;
• świadczeń, które z uwagi na ich charakter nie mogą zostać zwrócone lub których przedmiot ulega szybkiemu zepsuciu;
• dostarczania prasy;
• usług w zakresie gier losowych i zakładów wzajemnych.

Jeśli przedstawiciel firmy telekomunikacyjnej dzwoniąc do klienta proponuje zawarcie umowy na świadczenie usług i wysyła umowę na wskazany podczas rozmowy adres, czy umowa zawarta w taki sposób obliguje klienta (potencjalnego klienta) do jej podpisania? Czy i w jakim czasie klient ma prawo odstąpienia od umowy? Czy może odesłać niepodpisaną umowę i będzie to wówczas skutkować jej niezawarciem? Czy zgoda klienta podczas rozmowy ze sprzedawcą na przesłanie umowy jest faktycznie zgodą na jej zawarcie?

W niniejszym przykładzie mowa jest najpierw o "propozycji zawarcia umowy" złożonej telefonicznie klientowi, a następnie zaś o "zawarciu umowy w taki sposób", czyli przy wykorzystaniu środka porozumiewania się na odległość. Jeżeli rozmowa telefoniczna była faktycznie jedynie ofertą zawarcia umowy i miała służyć jedynie uzyskaniu zgody na przesłanie projektu umowy, do zawarcia której miało dojść na piśmie, to klient, który nie jest zainteresowany zawarciem umowy, nie jest zobowiązany do podpisania przesłanej do niego umowy i odesłania jej firmie telekomunikacyjnej. Niepodpisanie i nieodesłanie umowy w takim przypadku będzie oznaczało, że umowa nie została zawarta, albowiem oferta nie została przyjęta.

Jeżeli zgoda na zawarcie umowy została wyrażona w trakcie rozmowy z telesprzedawcą, to zgoda na przesłanie umowy będzie jedynie następstwem wyrażonej wcześniej zgody na przesłanie umowy. Jeżeli zaś zgody na zawarcie umowy nie udzielono, wówczas zgodę na przesłanie umowy należy traktować jedynie jako zgodę na przesłanie szczegółowej oferty, projektu umowy.

Jeżeli natomiast faktycznie doszło do zawarcia umowy na odległość, przy wykorzystaniu środka porozumiewania się na odległość, to wiąże ona klienta bez względu na to, czy przesłane pisemne potwierdzenie zawartej ustnie umowy podpisze, czy też nie. Z samego faktu wyrażenia zgody na przesłanie umowy nie sposób wyciągać wniosku o wyrażeniu zgody na zawarcie umowy. Jeżeli zgoda na zawarcie umowy została wyrażona w trakcie rozmowy z telesprzedawcą, to zgoda na przesłanie umowy będzie jedynie następstwem wyrażonej wcześniej zgody na przesłanie umowy. Jeżeli zaś zgody na zawarcie umowy nie udzielono, wówczas zgodę na przesłanie umowy należy traktować jedynie jako zgodę na przesłanie szczegółowej oferty, projektu umowy.

Jeśli klient jest konsumentem, czyli osobą fizyczną dokonującą czynności prawnej niezwiązanej bezpośrednio z jej działalnością gospodarczą lub zawodową (art. 22¹ K.c.), przysługuje mu prawo do odstąpienia od zawartej umowy w terminie 10 dni od dnia wydania rzeczy, a gdy umowa dotyczy świadczenia usługi - od dnia jej zawarcia. Jeżeli przed zawarciem umowy firma telekomunikacyjna nie udzieliła klientowi szczegółowych informacji o wszystkich istotnych postanowieniach umowy, wówczas termin 10 dni na odstąpienie od umowy należy liczyć od chwili otrzymania umowy w formie pisemnej.

Paszowski & Wspólnicy, Kancelaria Prawna Spółka Komandytowa

Podstawa prawna:

1. Ustawa z dn. 23.04.1964 r. Kodeks cywilny - Dz.U. Nr. 16, poz. 93 z późn. zm.
2. Ustawa z dn. 2.03.2000 roku o ochronie niektórych praw konsumentów oraz o odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny - Dz.U. z 2002 r. Nr 22, poz. 271 z późn. zm.