Spis treści:
- Co warto wiedzieć o testamencie sporządzonym notarialnie?
- Testament notarialny a testament zwykły: dlaczego ten pierwszy jest bezpieczniejszy?
- Co musi się znaleźć w testamencie notarialnym?
- Ważny testament notarialny - czyli jaki?
- Kiedy można podważyć testament notarialny?
Co warto wiedzieć o testamencie sporządzonym notarialnie?
Testament notarialny jest dokumentem szczegółowo opisanym w Kodeksie cywilnym i w Prawie o notariacie.
Zgodnie z Kodeksem cywilnym, istnieje możliwość sporządzenia testamentu w formie aktu notarialnego. To sprawia, że jest to wyjątkowo bezpieczny i pewny sposób rozporządzania swoim majątkiem po śmierci.
Jako akt notarialny, taki testament jest objęty szczególną ochroną prawną. Zadaniem notariusza, czyli osoby zaufania publicznego, jest dopilnowanie, aby dokument został sporządzony w sposób zgodny z wymogami prawa. Notariusz powinien również zadbać o to, aby zapisy zawarte w testamencie były klarowne i wyrażały faktyczną wolę testatora.
Testament notarialny a testament zwykły: dlaczego ten pierwszy jest bezpieczniejszy?
Testament w formie aktu notarialnego jest trudniejszy do podważenia i ma większą moc dowodową niż np. testamenty sporządzone własnoręcznie. Ponieważ dokument został sporządzony w obecności urzędnika, uznawany jest przez prawo za wiarygodny.
Testamenty sporządzane notarialnie mogą być wpisane do Notarialnego Rejestru Testamentów (NORT), dzięki czemu są łatwiejsze do odnalezienia po śmierci spadkodawcy. W ten sposób wyklucza się też możliwość ich zagubienia czy zniszczenia, czego niestety nie można całkowicie uniknąć w przypadku testamentów sporządzonych ręcznie i przechowywanych w jednej kopii.
Aby testament został wpisany do NORT, testator musi wyrazić taką wolę. Jeśli ponownie sporządzi testament, ma prawo zastąpić dokument widniejący w NORT nową wersją.
Co musi się znaleźć w testamencie notarialnym?
Zgodnie z Kodeksem cywilnym, rozporządzanie własnym majątkiem na wypadek śmierci możliwe jest wyłącznie poprzez testament. Testujący ma pełną dowolność we wskazywaniu, kto powinien odziedziczyć całość lub część jego majątku.
W testamencie mogą znaleźć się różne typy zapisów. Zapisy zwykłe umożliwiają testatorowi zobowiązanie spadkobiercy do np. wypłacenia pewnej sumy czy przekazania pamiątki rodzinnej określonej osobie. Zapisy windykacyjne determinują przekazanie wskazanej osobie składnika majątku, np. domu.
Kolejnym typem zapisu jest polecenie, które zobowiązuje spadkobiercę do wykonywania określonych działań, np. opiekowania się zwierzęciem testatora, doprowadzenie do postawienia nagrobka etc.
W testamencie może również nastąpić powołanie wykonawcy testamentu, czyli osoby, która ma wykonać rozporządzenia spadkodawcy.
Można też dokonać szczególnego rozporządzenia, jakim jest wydziedziczenie. Należy mieć jednak na uwadze, że wszystkie te zapisy i rozporządzenia są dokładnie kodyfikowane przez prawo i muszą być z nim zgodne. W innym przypadku może zachodzić podstawa do ich podważenia.
Ważny testament notarialny - czyli jaki?
Aby testament notarialny był ważny i stanowił zabezpieczenie interesów testatora, musi spełniać szereg warunków. Po pierwsze, musi być sporządzony osobiście przez testatora - nie może go reprezentować żaden pełnomocnik. Co do zasady, testament notarialny jest dokumentem sporządzanym na polecenie jednej osoby. Prawo nie przewiduje możliwości tworzenia testamentu wspólnie, np. z małżonkiem.
Sporządzenie i odwołanie testamentu to czynności, których może dokonywać wyłącznie osoba mająca pełną zdolność do czynności prawnych, czyli pełnoletnia. W testamencie muszą się znaleźć przepisy wyłącznie zgodne z prawem i jednoznaczne w interpretacji.
Wszystkich tych elementów powinien dopilnować notariusz. Należy podkreślić, że w zdecydowanej większości przypadków tak się dzieje. Jednak w sytuacjach szczególnych może dochodzić do sporów prawnych.
Kiedy można podważyć testament notarialny?
Podważenie testamentu (czyli żądanie stwierdzenia jego nieważności) odbywa się wyłącznie przed sądem i jest możliwe przede wszystkim w przypadku wystąpienia tzw. wad oświadczenia woli spadkodawcy.
Pierwszym powodem, dla którego może dojść do unieważnienia testamentu, są błędy formalne. Jeśli notariusz nie dopełnił należytej dokładności w sprawdzeniu wszystkich danych, sporządzony przez niego dokument jest uznawany za nieważny.
Kolejną kwestią jest sytuacja, w której testator sporządził swoją ostatnią wolę pod wpływem błędu. Osoba podważająca testament musi udowodnić przed sądem, że sporządzenie testamentu o obecnej treści nie miałoby miejsca, gdyby testator nie był wprowadzony w błąd (np. przez osobę trzecią świadczącą nieprawdę).
Ostatnim przypadkiem jest sporządzanie testamentu w stanie wyłączającym świadome lub swobodne powzięcie decyzji i wyrażenie woli. Notariusz ma obowiązek określić stan, w jakim znajduje się osoba chcąca sporządzić dokument, jednak nie jest lekarzem. Dlatego, jeśli istnieją przesłanki, dla których testament można by unieważnić, np. choroba psychiczna, bycie pod wpływem środków wpływających na świadomość, sąd może zdecydować się na uchylenie testamentu.
Jak widać, sytuacje, w których testament notarialny bywa uznawany za nieważne, są bardzo specyficzne i siłą rzeczy nie zdarzają się zbyt często. Sporządzanie testamentu przed notariuszem pozostaje najbardziej wiarygodną i bezpieczną formą wyrażenia swojej ostatniej woli.
KO
