Spis treści:
- Na czym polega upadłość konsumencka?
- Jak ogłosić upadłość konsumencką?
- Jakie są skutki ogłoszenia upadłości konsumenckiej?
- Plan spłaty i sprzedaż majątku dłużnika
- Kiedy sąd może całkowicie umorzyć długi upadłego?
- Upadłość konsumencka a wspólnota majątkowa małżonków
- Czy informacja o upadłości konsumenckiej trafia do BIK?
Na czym polega upadłość konsumencka?
Upadłość konsumencka to procedura sądowa przeznaczona dla osób fizycznych, które znalazły się w trudnej sytuacji finansowej i nie są w stanie uregulować swoich zobowiązań. Jej celem jest umożliwienie konsumentowi wyjścia ze spirali zadłużenia poprzez częściowe lub całkowite oddłużenie, przy jednoczesnym spłaceniu wierzycieli.
Postępowanie prowadzone jest na podstawie przepisów Prawa upadłościowego i może zakończyć się umorzeniem wszystkich długów lub ustaleniem planu spłaty, dostosowanym do możliwości finansowych upadłego. Decyzja dotycząca tego, czy długi zostaną umorzone całkowicie, czy tylko częściowo, zależy natomiast od indywidualnej oceny sytuacji majątkowej i życiowej dłużnika.
Jak pokazują dane Centralnego Ośrodka Informacji Gospodarczej, w 2024 roku sądy w Polsce ogłosiły upadłość konsumencką aż 21 187 razy. Warto jednak pamiętać, że choć upadłość konsumencka jest skutecznym narzędziem oddłużenia, to nie można korzystać z niej cały czas. Zgodnie z prawem upadłość konsumencką można ogłosić nie częściej niż raz na 10 lat.
Jak ogłosić upadłość konsumencką?
Upadłość konsumencką mogą ogłosić osoby fizyczne, które nie prowadzą działalności gospodarczej i które stały się niewypłacalne, czyli nie są w stanie spłacić zaciągniętych zobowiązań finansowych. Pierwszym krokiem do ogłoszenia upadłości jest złożenie do sądu upadłościowego wniosku o upadłość konsumencką. Wniosek ten powinien zawierać m.in.:
- dane osobowe dłużnika: imię, nazwisko, PESEL, adres zamieszkania
- wskazanie miejsc, w których znajduje się majątek dłużnika, np. nieruchomości, samochody, rachunki bankowe,
- opis okoliczności, które doprowadziły do niewypłacalności, np. utrata pracy, choroba, nadmierne zadłużenie kredytami itp.,
- aktualny i kompletny wykaz majątku wraz z jego szacunkową wyceną,
- spis wierzycieli z wysokością i podstawą do roszczeń,
- informacje o dochodach, wydatkach i ewentualnych postępowaniach egzekucyjnych,
- informację o wcześniejszych postępowaniach upadłościowych,
- oświadczenie o prawdziwości danych.
Do wniosku należy również dołączyć dowód uiszczenia opłaty sądowej. Po złożeniu wniosku sąd następnie bada, czy zostały spełnione ustawowe przesłanki uprawniające do ogłoszenia upadłości, tj. czy dłużnik rzeczywiście jest niewypłacalny.
Jakie są skutki ogłoszenia upadłości konsumenckiej?
Główną konsekwencją ogłoszenia upadłości konsumenckiej jest całkowite lub częściowe oddłużenie dłużnika. Warto jednak pamiętać, że nie wszystkie długi mogą zostać umorzone. Zgodnie z prawem wyłączeniu od umorzenia w wyniku upadłości konsumenckiej podlegają m.in. zobowiązania alimentacyjne, renty, zobowiązania wynikające z postępowania karnego oraz odszkodowania za wyrządzenie szkody na zdrowiu lub życiu oraz długi.
Ogłoszenie upadłości konsumenckiej skutkuje także zawieszeniem wszelkich postępowań sądowych i komorniczych dotyczących długów oraz wstrzymaniem naliczania dalszych odsetek od zobowiązań. Po ogłoszeniu upadłości konsumenckiej dłużnik traci prawo do samodzielnego zarządzania swoim majątkiem. Cały majątek wchodzi wtedy do tzw. masy upadłościowej, którą zarządza wyznaczony przez sąd syndyk.
Plan spłaty i sprzedaż majątku dłużnika
Tak, jak wspomniano, od momentu ogłoszenia upadłości to właśnie syndyk zarządza całym majątkiem upadłego, decyduje o sprzedaży składników majątku oraz nadzoruje proces spłaty wierzycieli. Syndyk na początku przeprowadza inwentaryzację majątku, a następnie dokonuje licytacji jego składników w celu uzyskania środków na spłatę wierzycieli i pokrycia kosztów postępowania.
Syndyk sporządza również plan spłaty wierzycieli, który określa wysokość i harmonogram spłat zadłużenia. Wówczas syndyk ma prawo zająć maksymalnie 50 proc. wynagrodzenia dłużnika za pracę lub do 60 proc. wynagrodzenia, jeżeli upadły ma zaległości alimentacyjne.
Jednocześnie syndyk ma obowiązek zostawić upadłemu tzw. kwotę wolną od zajęcia, która zabezpiecza podstawowe potrzeby dłużnika. Co więcej, nie może on zająć wszystkich składników majątku dłużnika. Mianowicie wyłączeniu od zajęcia podlegają przedmioty codziennego użytku oraz rzeczy potrzebne do wykonywania pracy zarobkowej.
W przypadku sprzedaży mieszkania lub domu, który był własnością upadłego, syndyk ma dodatkowo obowiązek zabezpieczyć dla niego środki na wynajem lokalu mieszkalnego przez okres od 12 do 24 miesięcy. Wysokość tej kwoty ustala sąd, biorąc pod uwagę lokalne ceny najmu oraz sytuację życiową upadłego.
Kiedy sąd może całkowicie umorzyć długi upadłego?
W niektórych przypadkach sąd może zadecydować o całkowitym umorzeniu zobowiązań dłużnika bez ustalania planu spłaty wierzycieli. Jest to jednak możliwe wyłącznie wtedy, gdy sytuacja majątkowa i życiowa upadłego nie pozwala na jakąkolwiek spłatę długów, np. z powodu bardzo niskich dochodów, braku majątku, przewlekłej choroby lub trwałej niezdolności do pracy.
Całkowite umorzenie długów oznacza, że dłużnik zostaje zwolniony z odpowiedzialności za niespłacone zobowiązania (poza wyjątkami, takimi jak alimenty czy odszkodowania), a wierzyciele tracą możliwość dochodzenia tych należności.
Upadłość konsumencka a wspólnota majątkowa małżonków
Jeżeli jeden z małżonków ogłosi upadłość konsumencką, to od dnia jej ogłoszenia, automatycznie między małżonkami powstaje rozdzielność majątkowa. W praktyce oznacza to, że cały majątek wspólny, wchodzi do tzw. masy upadłościowej. Wówczas nie ma już możliwości ustanowienia rozdzielności majątkowej. Małżonek, który nie ogłosił upadłości, nie ma w takiej sytuacji możliwości domagania się wyłączenia części swojej majątku.
Ma on jedynie prawo zgłosić do sądu wierzytelność, czyli zażądać wypłaty swojej części pieniędzy po zakończeniu całego procesu. Jeżeli po zakończeniu postępowania nie zostanie podjęta decyzja o trwałej rozdzielności między małżonkami, to wtedy wspólność majątkowa automatycznie powraca.
Czy informacja o upadłości konsumenckiej trafia do BIK?
Informacja o ogłoszeniu upadłości konsumenckiej jest przekazywana do Biura Informacji Kredytowej (BIK). Wpis o upadłości konsumenckiej znajduje się w BIK przez 10 lat od dnia uprawomocnienia się postanowienia o ogłoszeniu upadłości.
WB
