Zachowek może przepaść i nie dostaniesz nic. Nie możesz zapomnieć o jednej rzeczy

Aby zrozumieć, czy zachowek może ulec przedawnieniu, należy poznać bliżej mechanizm działania przedawnienia w polskim prawie. Na czym ono polega?

Instytucja przedawnienia zazwyczaj stosowana jest w tzw. prawie zobowiązań. Oznacza to, że w praktyce najczęściej odnosi się do dłużników: w niektórych przypadkach czas jednak gra na ich korzyść. Przedawnienie pozwala dłużnikowi uniknąć odpowiedzialności za niewywiązanie się z pewnych zobowiązań. Najczęściej są to zobowiązania płatnicze.

Przedawnienie jest narzędziem prawnym, które wiąże się z czasem. Gdy od konkretnego zdarzenia czy też czynności prawnej upłynie stosowny czas, powoduje on usunięcie skutków prawnego tego zdarzenia lub czynności.

Znaczna większość roszczeń cywilnoprawnych może ulegać przedawnieniu. Mówiąc prościej, po upływie określonego czasu, nie jest możliwe domaganie się od jednej ze stron dopełnienia obowiązku, do którego została zobowiązana. Najczęściej przedawnienie wyrażane jest w latach: zazwyczaj 3 lub 6 lat.

Zachowek jest formą rekompensaty, która polega na możliwości domagania się zapłaty pewnej kwoty od spadkobiercy. Zachowek przysługuje wyłącznie członkom najbliższej rodziny zmarłego, którzy zostali pominięci w dziedziczeniu. Przykładowo, zmarły pozostawił testament, który do całego spadku powołuje osobę spoza rodziny, wykluczając najbliższych. Wtedy bliskim należy się zachowek.

Treść art. 991 Kodeksu cywilnego mówi, że zstępni, małżonek i rodzice spadkodawcy mogą wysunąć przeciwko spadkobiercy roszczenie o zapłatę sumy pieniężnej do wysokości zachowku. W przypadku uprawnionych trwale niezdolnych do pracy lub małoletnich, zachowek wynosi dwie trzeci wartości udziału spadkowego, który przysługiwałby przy dziedziczeniu ustawowym. Natomiast do połowy udziału uprawnieni są wszyscy pozostali spadkobiercy zaliczający się do wyżej wymienionej grupy.

Ponieważ zachowek ma majątkowy charakter, ulega przedawnieniu. Oznacza to, że każda osoba, która chce skorzystać z prawa do zachowku, powinna to zrobić do ściśle określonego terminu. Po jego upłynięciu - możliwość ta zanika bezpowrotnie.

W kwestii przedawnienia zachowku musimy pamiętać o jednej rzeczy. Termin przedawnienia roszczenia o zachowek obecnie wynosi 5 lat. Czas ten jest liczony od dnia ogłoszenia testamentu, a nie śmierci spadkodawcy. A ostatnia wola może być wyrażona notarialnie lub sądowo. Otwarcie testamentu nie następuje “z automatu": wymaga to złożenia odpowiedniego wniosku do sądu lub wizyty u notariusza.

Zasadniczo nie ma możliwości “powstrzymania" nadejścia daty przedawnienia zachowku bez podjęcia pewnych czynności prawnych. Ustawodawca przewidział jednak, że bieg terminu przedawnienia roszczenia o zapłatę zachowku może być przerwany. Dzieje się tak tylko i wyłącznie w następujących przypadkach:

• kiedy podjęto czynności przed sądem lub innym organem powołanym do rozpoznawania spraw lub egzekwowania roszczeń,
• kiedy osoba, przeciwko której roszczenie występuje, uznała roszczenie,
• kiedy wszczęto mediacje.

Co ważne, przerwanie biegu przedawnienia sprawia, że biegnie ono od początku. Chwilą rozpoczęcia jest czas, gdy przyczyna przerwania biegu całkowicie się zakończyła (np. zamknięto postępowanie sądowe poprzez wydanie prawomocnego rozstrzygnięcia).

Reasumując, zachowek, czyli roszczenie o zapłatę części spadku dla pominiętych w testamencie członków rodziny, podlega przedawnieniu po 5 latach od otwarcia ostatniej woli zmarłego. Jeśli chcesz podjąć skuteczne działania prawne dotyczące twojego indywidualnego problemu, warto skonsultować się z radcą prawnym lub prawnikiem celem profesjonalnej oceny sytuacji.

KO