Oscary 2023. Dlaczego tak trudno kupić oryginalną statuetkę? Udało się to nielicznym

Wcześniej Akademia Sztuki i Wiedzy Filmowej często nominowała popularne filmy akcji do swoich najważniejszych nagród. Ale w ciągu ostatnich dwóch dekad, gdy największe sukcesy komercyjne odnosiły filmy o superbohaterach lub filmy akcji, grupa głosująca na nominacje unikała nominowania filmów na czele listy box office'u. Dopiero w 2019 roku film Marvela - Czarna Pantera - otrzymał pierwszą nominację do nagrody za najlepszy film, chociaż ostatecznie przegrał z Green Book.

Wiele filmów zdobyło uznanie krytyków, ale poniosło porażkę w kasie. Dlaczego? Po prostu nie każdy potrafi docenić historie o prawdziwej treści. Większość z nas woli przesłodzone fabuły niż te oparte na twardych realiach życia lub niekonwencjonalnej wyobraźni i myśleniu. Gdyby Oscary miały zdobywać filmy o największej oglądalności, po co w ogóle wkładano by tyle wysiłku w wybór jury, skoro można po prostu wziąć pod uwagę powszechne głosowanie widzów?

W ostatnim badaniu Morning Consult przeprowadzonym wśród dorosłych Amerykanów, niektóre z najbardziej ukochanych dzieł w kategorii najlepszego filmu przez lata były również hitami kasowymi, tak jak Forrest Gump, Titanic, Rocky i Ojciec chrzestny). Tyle że spośród 22 filmów wymienionych w badaniu, najnowszym zwycięzcą był Gladiator z 2000 roku. Z drugiej strony, jest sporo filmów, które wygrały Oscary i nigdy nie stały się przebojami.

Akademia zdaje sobie sprawę, że jej wybory nie trafiają w gusta publiczności: w 2018 roku ogłoszono nagrodę "Osiągnięcie wybitne w filmie popularnym", która miała docenić ulubieńców widzów. Jednak nagroda została wycofana przed ceremonią po tym, jak poddano ją powszechnej krytyce. W zeszłym roku, w celu zwiększenia oglądalności, Akademia stworzyła wyróżnienie "ulubiony film fanów". Nie wydaje się jednak, że będzie to część nadchodzącej ceremonii.

Według Josha Eliashberga, profesora marketingu w Wharton, mierząc korzyści finansowe z Oscarów, musimy rozróżnić dwa okresy czasu - okres od nominacji do momentu wręczenia nagród oraz czas po ogłoszeniu zwycięzców. - Według danych, to właśnie nominacja napędza box office bardziej niż faktyczna wygrana filmu - powiedział Eliashberg.

- Z pewnością bycie nominowanym i zdobycie nagrody przynosi korzyści - zauważył S. Abraham Ravid, profesor finansów w Yeshiva University's Syms School of Business. Nie oznacza to, że będzie to na pewno hit kasowy, ale daje to pewien impuls. Istnieją również bardziej długofalowe efekty. Co ciekawe, nie ma dowodów na to, że nagrodzeni Oscarem aktorzy przyczyniają się do zysków filmu. - Nie ma tu kompletnie żadnej korelacji. Jednak jeśli zdobędziesz nagrodę jako aktor, twoje gaże idą w górę o 20 proc. - dodał Ravid.

Od 2007 do 2011 roku zdobywcy nagrody za najlepszy film zarobili dodatkowe 14 milionów dolarów, tak przynajmniej wynika z szacunków.

Statuetka zwana Oscarem ma 13 i pół cala wysokości (34,3 cm)  i jest dość ciężka jak na swój rozmiar - waży 8 i pół funta (3,85 kg). Wierzy się, że była wzorowana na Emilio Fernandezie, który był meksykańskim reżyserem i aktorem. Legenda mówi, że pracując w Hollywood, Fernandez poznał żonę Cedrica Gibbonsa (projektanta wyglądu Oscara). Poprosiła go, aby pozował nago do szkicu, który stanowiłby podstawę dla rzeźby jej męża.

Wygranie Oscara jest często uważane za najbardziej prestiżowe wyróżnienie, jakie można otrzymać w Hollywood. Jednak choć zdobycie głównej nagrody w jednej z najważniejszych kategorii aktorskich może zmienić karierę, sama statuetka jest warta mniej niż filiżanka kawy. To dlatego, że Akademia wprowadziła dość surowe przepisy, mające zapobiec czerpaniu korzyści z sprzedaży statuetek. Zgodnie z oficjalnymi regulaminami Akademii, zwycięzcy nie mogą "sprzedać lub w inny sposób rozporządzać statuetką Oscara" bez wcześniejszego zaoferowania jej Akademii za sumę 1 dolara.

A jeśli laureat Oscara umrze i przekaże swoją nagrodę dzieciom, ci spadkobiercy także muszą przestrzegać tych samych zasad i nie mogą sprzedawać ani oddawać statuetki. Te zasady zostały wprowadzone po raz pierwszy w 1951 roku i mają na celu "zachowanie integralności symbolu Oscara", jak mówi Akademia w swoich materiałach.

Oscary przyznane przed wprowadzeniem tej reguły są technicznie dozwolone dla kolekcjonerów. W 1999 roku Michael Jackson zapłacił 1,54 mln dolarów za Oscara dla najlepszego filmu przyznanego za "Przeminęło z wiatrem" w 1940 roku. A w 2011 roku Oscar z 1942 roku dla scenariusza "Obywatela Kane'a" został sprzedany na aukcji za 861 tys. dolarów.

Akademia także dość ostrożnie dopuszcza sprzedaż replik statuetki. Los Angeles Times doniósł w 2016 roku, że Akademia pozwała sklepy z cukierkami za tworzenie czekoladowych statuetek i walczyła z serwisami nagród, które używają nazwy "Oscar" w swoich nazwach.

Krzysztof Maciejewski