Kto musi zapłacić podatek od darowizny w 2022 roku, a kto jest zwolniony?

• Od 13 października 2022 roku obowiązują wyższe kwoty wolne w podatku od spadków i darowizn.
• Zmieniła się też skala podatkowa.
• Nowe zasady dotyczą darowizn i spadków, dla których obowiązek podatkowy powstał po 13 października.

Darowizna jest umową mającą na celu nieodpłatne przekazanie obdarowanemu jakiejś części majątku darczyńcy. Potwierdza to art. 888 kodeksu cywilnego, z której wynika, że przez umowę darowizny darczyńca zobowiązuje się do bezpłatnego świadczenia na rzecz obdarowanego, kosztem swego majątku.

Przedmiotem umowy darowizny może być wszystko, co charakteryzuje się wartością: 

• biżuteria, 
• dom, 
• samochód 
• prawo majątkowe (użytkowanie wieczyste, prawa autorskie czy znaki towarowe).

Darczyńcą może zostać zarówno osoba fizyczna, jak i prawna, czyli na przykład firma. Z kolei przyjąć darowiznę może każda osoba fizyczna, a także organizacja pozarządowa - w tym fundacja i stowarzyszenie. Przepisy nie przewidują żadnych ograniczeń w zakresie zawierania umowy darowizny.

To, jaka będzie wysokość podatku, oraz czy w ogóle jest on konieczny, zależy od tego, kto wręcza darowiznę. Ustawa z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (Dz.U. 1983 nr 45 poz. 207) określa trzy grupy podatkowe:

• I grupa podatkowa: małżonkowie, dzieci, wnuki, prawnuki, rodzice, dziadkowie, pradziadkowie, pasierb, zięć, synowa, rodzeństwo, ojczym, macocha, teściowie;
• II grupa podatkowa: zstępni rodzeństwa, rodzeństwo rodziców, zstępni i małżonkowie pasierbów, małżonkowie rodzeństwa i rodzeństwo małżonków, małżonkowie rodzeństwa małżonków, małżonkowie innych zstępnych;
• III grupa podatkowa: wszyscy pozostali nabywcy.

W zależności od przynależności do konkretnej grupy wysokość podatku od darowizny waha się od 3 proc. do 20 proc. Obowiązek podatkowy powstaje z chwilą przekazania darowizny obdarowanemu lub z chwilą złożenia przez darczyńcę oświadczenia w formie aktu notarialnego.

Kluczowe znaczenie w kontekście obowiązku zapłacenia podatku od darowizn odgrywa kwota wolna od podatku. Jej wysokość jest uzależniona od grupy podatkowej, w której znajduje się darczyńca. Nowe stawki zostały właśnie ogłoszone w rozporządzeniu Ministra Finansów z 10 października 2022 roku i obowiązują od 13 października 2022 roku. 

• w I grupie podatkowej kwota wolna wynosi 10434 zł;
• w II grupie podatkowej kwota wolna wynosi 7878 zł;
• w III grupie podatkowej kwota wolna wynosi 5308 zł.

Do zapłacenia podatku od spadku zobowiązane są osoby, które nabyły majątek o wartości wyższej niż kwota wolna od podatku dla darowizn. Podatek oblicza się od nadwyżki podstawy opodatkowania ponad kwotę wolną.

Ministerstwo podało także, że kwoty wolne dla darowizn przeznaczanych przez obdarowanych na określone w ustawie cele mieszkaniowe (art. 4 ust. 1 pkt 5 PSD) wynoszą obecnie: 10 434 zł w przypadku limitu od jednego darczyńcy i 20 868 zł w przypadku limitu od wielu darczyńców.

W Polsce obowiązują również wyjątkowe zwolnienia z podatku od darowizny. Przykładem jest darowizna w najbliższej rodzinie. 

Jako najbliższą rodzinę w świetle prawa rozumie się: 

• małżonka, 
• dzieci, 
• wnuków, 
• prawnuków, 
• rodziców, 
• dziadków, 
• pradziadków, 
• pasierba, 
• rodzeństwo, 
• ojczyma lub macochy. 

Nawet jeśli kwota darowizny przekroczy kwotę wolną, można skorzystać z całkowitego zwolnienia od podatku od spadków i darowizn.

Warunkiem zwolnienia z podatku od darowizny jest terminowe zawiadomienie właściwego urzędu skarbowego o otrzymaniu darowizny. Należy to zrobić w terminie sześciu miesięcy od powstania obowiązku podatkowego. Fakt ten należy zgłosić na specjalnym formularzu SD-Z2. 

Formularz SD-Z2 jest dostępny do pobrania ze strony podatki.gov.pl.