Kiedy najlepiej przejść na świadczenie kompensacyjne? Kto ma do niego prawo?

Świadczenie kompensacyjne można otrzymać po przepracowaniu pełnych 30 lat w placówkach oświatowych, a w tym co najmniej 20 lat w wymiarze przynajmniej 1/2 obowiązkowego wymiaru zajęć. Co ważne, warunkiem otrzymania świadczenie jest również określony wiek. Nauczyciel ma do niego prawo, jeśli ukończył:

w przypadku kobiety:

• do końca 2024 r. - co najmniej 55 lat,
• w latach 2025-2026 - co najmniej 56 lat,
• w latach 2027-2028 - co najmniej 57 lat,
• w latach 2029-2030 - co najmniej 58 lat,
• w latach 2031-2032 - co najmniej 59 lat,

 w przypadku mężczyzny:

• do końca 2014 r. - co najmniej 55 lat,
• w latach 2015-2016 - co najmniej 56 lat,
• w latach 2017-2018 - co najmniej 57 lat,
• w latach 2019-2020 - co najmniej 58 lat,
• w latach 2021-2022 - co najmniej 59 lat,
• w latach 2023-2024 - co najmniej 60 lat,
• w latach 2025-2026 - co najmniej 61 lat,
• w latach 2027-2028 - co najmniej 62 lata,
• w latach 2029-2030 - co najmniej 63 lata,
• w latach 2031-2032 - co najmniej 64 lat.

Oprócz kryterium wieku oraz stażu pracy nauczyciele muszą również spełnić dodatkowy warunek. Mogą otrzymać świadczenie kompensacyjne, jeśli pracowali w publicznych i prywatnych szkołach i przedszkolach oraz placówkach kształcenia ustawicznego. Dotyczy to także młodzieżowych ośrodków wychowawczych, socjoterapeutycznych i szkolno-wychowawczych. Na liście znajdują się także:

• specjalne ośrodki wychowawcze dla dzieci i młodzieży wymagających specjalnej organizacji nauki oraz szczególnych metod pracy i wychowania,
• ośrodki rewalidacyjno-wychowawcze sprawujące opiekę nad dziećmi i młodzieżą z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu głębokim,
• placówki zapewniające uczniom opiekę i wychowanie w czasie, gdy uczą się poza miejscem, w którym mieszkają na stałe.

Ponadto w celu uzyskania świadczenia konieczne będzie przedstawienie dowodu na rozwiązanie lub wygaśnięcie stosunku pracy. Przysługuje ono, jeśli umowa pomiędzy nauczycielem a placówką oświatową została rozwiązana w wyniku likwidacji szkoły, zmian liczby oddziałów lub planu nauczania. Można z niego skorzystać również po upływie 6-miesięcznego okresu pozostawania w stanie nieczynnym.

Wysokość świadczenia obliczają pracownicy ZUS-u. Sumę składek na ubezpieczenie emerytalne oraz kapitału początkowego, które zostały zgromadzone na koncie nauczyciela, dzieli się przez średnie dalsze trwanie życia dla osoby w wieku 60 lat.

Zgodnie z danymi Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, w styczniu 2022 roku, świadczenia kompensacyjne dla nauczycieli pobierało 14,1 tys. osób. Z kolei przeciętna wartość świadczenia wynosiła 2655,78 zł. W grudniu 2022 roku świadczenia kompensacyjne pobierało 13,7 tys. osób i wynosiło ono 3066,62 złotych. Natomiast w 2023 roku pobierało je 11,5 tys. osób, a jego przeciętna wysokość to około 3917,60 zł. Można się zatem spodziewać, że w 2024 roku świadczenie przekroczy kwotę 4000 zł.

Warto również pamiętać, że wysokość świadczenia jest obliczana na podstawie składek i kapitału początkowego oraz waloryzacji, które zostały zapisanie na indywidualnym koncie w ZUS do końca miesiąca, który poprzedzał miesiąc wypłaty świadczenia.

Decyzja o przejściu na świadczenie kompensacyjne zamiast na emeryturę zależy od wielu czynników i może różnić się w zależności od indywidualnej sytuacji. Świadczenie kompensacyjne czasem okazuje się korzystniejszym rozwiązaniem niż wcześniejsza emerytura, ponieważ w przeciwieństwie do emerytur z Karty Nauczyciela przysługuje ono również osobom, które pracowały w szkołach innych niż publiczne. Ponadto oprócz okresów składkowych uwzględnia ono również okresy nieskładkowe.

Czy świadczenie kompensacyjne obniży emeryturę? Nie, nie ma ono wpływu na późniejszą emeryturę. Okres jego wypłaty kończy się w chwili osiągnięcia przez nauczyciela wieku emerytalnego, czyli 60 lat w przypadku kobiet i 65 lat w przypadku mężczyzn. Emerytura nie będzie jednak w żaden sposób pomniejszona.

Kiedy nauczyciel decyduje się na skorzystanie z tego świadczenia, nie straci swojego członkostwa w OFE ani środków zgromadzonych na subkoncie. Kobiety w wieku 65 lat mogą ponownie przeliczyć emeryturę. Jeśli dokonają tego po 5 latach, świadczenie wzrośnie o ok. 60 proc.

Nauczyciel pobierający świadczenie kompensacyjne może podjąć pracę zarówno w szkole, jak i innej placówce oświatowej. Będzie się to jednak wiązało z zawieszeniem świadczenia bez względu na to, ile wynosi wysokość uzyskiwanego przychodu.

Od 1 sierpnia 2023 r. pojawiły się jednak pewne wyjątki i będą one obowiązywały tylko do 31 sierpnia 2024 roku. Nauczyciele korzystający ze świadczenia kompensacyjnego będą mogli podjąć pracę w szkole bez jego utraty, jeśli będą pomagali nauczycielom nauczającym dzieci z Ukrainy lub podejmą zatrudnienie jako nauczyciele prowadzący dodatkową naukę języka polskiego. W szkole musi się jednak znajdować co najmniej jeden uczeń, który przybył do Polski z powodu toczącej się wojny.

Nauczyciele, którzy chcą ubiegać się o to świadczenie, będą musieli skompletować konkretne dokumenty. Czego dokładnie będą potrzebowali? Lista wymaganych dokumentów obejmuje:

• wniosek o nauczycielskie świadczenie kompensacyjne (ENSK);
• informację o okresach składkowych i nieskładkowych;
• świadectwa pracy, które potwierdzają okres wykonywania pracy nauczycielskiej:
• zaświadczenia potwierdzające okresy, m.in.: pracy, prowadzenia działalności pozarolniczej; służby wojskowej, pobierania zasiłku dla bezrobotnych, urlopu wychowawczego, nauki w szkole wyższej;
• zaświadczeń, które potwierdzają wynagrodzenie przed 1 stycznia 1999 r.;

Kiedy złożyć wniosek o świadczenie kompensacyjne? Najlepiej zrobić to na 30 dni przed spełnieniem warunków do przyznania świadczenia lub terminem, od którego chcemy zacząć z niego skorzystać. Warto pamiętać, że jeśli złożymy wniosek wcześniej, przed spełnieniem warunków, to możemy otrzymać odmowną decyzję. W sytuacji, w której złożymy wniosek w późniejszych miesiącach, po spełnieniu warunków, to prawo do świadczenia otrzymamy od dnia zgłoszenia wniosku.

Można złożyć na trzy sposoby: przez Internet za pomocą platformy PUE ZUS, listownie na adres lokalnej placówki ZUS-u albo osobiście lub przez pełnomocnika w placówce ZUS. Decyzję otrzymamy w ciągu 30 dni od daty złożenia wniosku.

Przeczytaj również:

Emerytura bez lat pracy. Czy mogę otrzymać świadczenie z ZUS?

Składka do OFE czy do ZUS? Otworzy się okienko, jest wzór oświadczenia 

ZUS zmienia kwotę w ważnym dodatku. 261 zł więcej od marca