Spis treści:
Czym jest zachowek i kto może go otrzymać?
Zachowek to instytucja prawna, która daje ochronę najbliższym członkom rodziny zmarłego: jego dzieciom, wnukom, małżonkowi oraz rodzicom. Jeżeli bliscy zostaną pominięci w testamencie, to wówczas mogą oni domagać się od faktycznych spadkobierców wypłaty zachowku, czyli pewnej części spadku.
Zachowek wynosi pewną część udziału spadkowego, który przysługiwałby danej osobie, gdyby została powołana do dziedziczenia. Zachowek w większości przypadków wynosi ½ wartości udziału spadkowego, natomiast w przypadku osób trwale niezdolnych do pracy lub małoletnich, zachowek wynosi ⅔ wartości udziału spadkowego.
Brak prawa do zachowku a niegodność dziedziczenia
Zachowek przede wszystkim nie przysługuje osobom, które zostały uznane za niegodne dziedziczenia po śmierci spadkodawcy. Zgodnie z przepisami za niegodnego dziedziczenia może zostać uznana osoba, która:
- dopuściła się względem spadkodawcy lub bliskiej jej osoby przestępstwa przeciwko życiu, zdrowiu, wolności lub rażącej obrazy czci,
- nakłoniła spadkodawcę do sporządzenia testamentu lub jego zmiany,
- ukryła lub zniszczyła testament, podrobiła lub przerobiła go,
- uchylała się od wykonywania wobec spadkodawcy obowiązku alimentacyjnego,
- uchylała się od wykonywania obowiązku pieczy nad spadkodawcą, zwłaszcza wynikającego z władzy rodzicielskiej, małżeńskiego obowiązku wzajemnej pomocy itd.
Brak prawa do zachowku a wydziedziczenie
Prawa do zachowku nie ma również osoba, którą za życia spadkodawca wydziedziczył w testamencie. Wydziedziczenie możliwe jest natomiast jedynie w ściśle określonych warunkach. Mianowicie wydziedziczeniu może podlegać osoba, która wbrew woli spadkodawcy postępowała uporczywie w sposób sprzeczny z zasadami współżycia społecznego.
Wydziedziczona może także zostać osoba, która dopuszczała się względem spadkodawcy albo bliskiej jej osoby umyślnego przestępstwa przeciwko życiu, zdrowiu, wolności lub rażącej obrazy czci oraz która nie dopełniała względem spadkodawcy obowiązków rodzinnych.
Prawo do zachowku a zrzeczenie się dziedziczenia
Za życia spadkodawcy, potencjalni spadkobiercy mogą zawrzeć ze spadkodawcą umowę dotyczącą zrzeczenia się dziedziczenia. Umowa taka, aby była wiążącą, musi być sporządzona w formie aktu notarialnego. Zrzeczenie się dziedziczenia będzie z kolei skutkować utratą prawa do zachowku.
Prawo do zachowku a odrzucenie spadku
Każdy spadkobierca od chwili otwarcia spadku ma 6 miesięcy na podjęcie decyzji dotyczącej przyjęcia lub odrzucenia spadku. Spadkobierca, który zdecyduje się na odrzucenie spadku przed notariuszem lub sądem, nie będzie miał prawa do zachowku. Decyzja o odrzuceniu spadku nie będzie natomiast pozbawiać dziedziczenia jego dzieci lub wnuków. Jeżeli więc spadkobierca nie chce, aby jego małoletnie dzieci odziedziczyły spadek, to również w ich imieniu musi odrzucić spadek.
Prawo do zachowku a separacja i rozwód
Małżonkowie co do zasady dziedziczą po sobie majątek spadkowy oraz mają prawo do zachowku. Jeżeli zaś za życia między małżonkami istniała separacja prawomocnie orzeczona, to małżonek nie ma prawa do wystąpienia o zachowek.
Jeżeli małżonkowie nie byli w separacji, ale np. jeden z nich wystąpił o rozwód, to wtedy współmałżonek zachowuje prawo do zachowku. Jeżeli jednak małżonkowie są po rozwodzie, to tak samo jak w przypadku separacji, małżonkowi nie przysługuje zachowek.
WB
