Spis treści:
- Kto nie musi płacić podatku od spadku?
- Podatek od spadku: kto musi go zapłacić?
Kto nie musi płacić podatku od spadku?
W aktualnie obowiązujących przepisach punkt wyjścia jest jasny: każdy spadek podlega opodatkowaniu. Wynika to z ustawy z 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn, która określa, kto i w jakich sytuacjach musi odprowadzić daninę, a także wprowadza trzy grupy podatkowe ze stawkami od 3 do 20 proc. Takie widełki sprawiają, że osoby dziedziczące mieszkanie, działkę czy większe oszczędności często obawiają się, że fiskus pobierze znaczną część majątku. W tej samej ustawie zapisano jednak wyjątki, które pozwalają uniknąć podatku w całości - o ile zostaną spełnione konkretne warunki formalne.
Najszerszą ochronę daje tzw. grupa zerowa, czyli kategoria, do której ustawodawca zaliczył najbliższych krewnych spadkodawcy. Należą do niej: małżonek, dzieci, wnuki, prawnuki, rodzice, dziadkowie, pradziadkowie, pasierbowie, rodzeństwo oraz ojczym i macocha. To lista zamknięta, co oznacza, że choć synowa, zięć czy teściowie są bliską rodziną, w rozumieniu ustawy kwalifikują się już do innej grupy podatkowej. Dla osób z grupy zerowej przewidziano pełne zwolnienie z podatku, niezależnie od wartości przekazanego majątku.
Aby skorzystać ze zwolnienia, nie wystarczy jednak samo pokrewieństwo. Ustawa wymaga zgłoszenia nabycia spadku na formularzu SD-Z2 w ciągu 6 miesięcy od momentu powstania obowiązku podatkowego, czyli zwykle od dnia uprawomocnienia się postanowienia sądu o stwierdzeniu nabycia spadku albo od chwili zarejestrowania aktu poświadczenia dziedziczenia u notariusza. Jeśli informacja o dodatkowym składniku majątku dotrze później, wciąż można zachować zwolnienie, pod warunkiem złożenia kolejnego zgłoszenia w ciągu 6 miesięcy od dnia, w którym faktycznie udało się o nim dowiedzieć i udokumentowania tego opóźnienia.
Podatek od spadku: kto musi go zapłacić?
W sytuacji, gdy spadek trafia do osób spoza grupy zerowej lub gdy najbliżsi krewni nie dopełnili formalności - na przykład nie złożyli w terminie formularza SD-Z2 - obowiązują ogólne zasady podatku od spadków i darowizn. Ustawa z 28 lipca 1983 r. dzieli spadkobierców na trzy grupy podatkowe: I grupę (m.in. małżonek, dzieci, rodzice, rodzeństwo, teściowie, zięć, synowa), II grupę (np. ciotki, wujowie, dzieci rodzeństwa, małżonkowie pasierbów) oraz III grupę, obejmującą osoby niespokrewnione i najdalszą rodzinę. Każda z tych grup ma własną kwotę wolną od podatku - wynoszącą odpowiednio 36 120 zł, 27 090 zł oraz 5 733 zł - i to dopiero od nadwyżki ponad te limity naliczana jest danina. Warto pamiętać, że do kwoty wolnej wlicza się wszystkie darowizny otrzymane od tej samej osoby w ciągu pięciu poprzednich lat, co bywa zaskoczeniem dla osób, które stopniowo przyjmowały kolejne składniki majątku.
Sam wybór grupy podatkowej to jednak nie wszystko - równie istotne jest prawidłowe ustalenie wartości spadku. Podatek liczy się od wartości rynkowej rzeczy lub praw majątkowych z dnia powstania obowiązku podatkowego, pomniejszonej o tzw. długi i ciężary spadkowe. Odliczyć można m.in. niespłacony kredyt hipoteczny związany z odziedziczoną nieruchomością, uzasadnione koszty pogrzebu czy wykonane zapisy testamentowe.
Warto przy tym pamiętać, że fiskus ma prawo zakwestionować zaniżoną wycenę i oprzeć się na danych rynkowych, a w razie dużych rozbieżności może zażądać opinii rzeczoznawcy majątkowego. Z punktu widzenia spadkobierców wniosek jest jednoznaczny: im szybciej złożą zgłoszenie i im staranniej udokumentują majątek, tym mniejsze ryzyko dopłat, sporów i dodatkowych sankcji podatkowych.
