Renta socjalna po waloryzacji. ZUS nagle może odebrać świadczenie, jest ostrzeżenie

Co to jest renta socjalna i komu przysługuje? Renta socjalna to comiesięczne świadczenie (nazywane oficjalnie rentą z tytułu całkowitej niezdolności do pracy) wypłacane przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych osobom, które są niezdolne do pracy. Nie wystarczy jednak dysponować odpowiednim orzeczeniem lekarskim. Konieczne jest także spełnienie szeregu wymogów.

Aby otrzymać rentę socjalną, należy spełnić kilka warunków przyznania świadczenia. Po pierwsze, trzeba być osobą pełnoletnią, a jedyny wyjątek w tej materii dotyczy kobiet, które wyszły za mąż po ukończeniu 16. roku życia. Po drugie, lekarz orzecznik ZUS lub komisja lekarska ZUS muszą orzec o całkowitej niezdolności do pracy osoby wnioskującej. 

Niezdolność do pracy powinna w tym względzie wynikać z naruszenia organizmu. ZUS rozróżnia naruszenie, które powstało przed osiągnięciem pełnoletniości oraz takie, które wyniknęło w trakcie nauki, a w ten okres wliczają się również wakacje czy też urlop dziekański. Jeśli naruszenie organizmu kwalifikujące nas do pobierania renty socjalnej powstało w okresie nauczania, ZUS zwraca uwagę, że cezurą wiekową jest 25 lat.

Jak załatwić rentę socjalną? Uzyskanie renty socjalnej wymaga - oprócz spełniania warunków przez wnioskodawcę - złożenia kompletu odpowiednich dokumentów. W swoich publikacjach ZUS wskazuje, że renta socjalna może zostać przyznana wyłącznie osobie, która złoży:

• wniosek o rentę socjalną,
• zaświadczenie potwierdzające okres nauki ze szkoły lub uczelni,
• zaświadczenie o stanie zdrowia wypełnione przez lekarza, który sprawuje opiekę nad wnioskodawcą.

W zależności od sytuacji możliwe, że wymagane w trakcie wnioskowania będzie również przedstawienie innej dokumentacji medycznej, która potwierdzać będzie stan zdrowia. Natomiast jeśli wnioskodawca pozostaje osobą zatrudnioną, potrzebne są dokumenty od pracodawcy: zaświadczenie o terminie zawartej z umowy i kwocie osiąganego przychodu oraz wywiad zawodowy.

Kto wypłaca rentę socjalną? Wszelkie formalności odnośnie załatwienia renty socjalnej dokonywane są przez wnioskodawców w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych. To ZUS jest bowiem jednostką delegowaną przez ustawodawcę do zajmowania się rozpatrywaniem wniosków, a później wypłacaniem renty socjalnej.

Renta socjalna to świadczenie waloryzowane co roku, podobnie jak emerytura. Na tym jednak podobieństwa się nie kończą, ponieważ waloryzacja renty socjalnej także odbywa się w marcu, a kwota wypłacanego świadczenia socjalnego w tym roku równa się kwocie minimalnej emerytury.

Oznacza to wprost, że obecnie (od 1 marca 2023 do 1 marca 2024) kwota renty socjalnej to 1588,44 zł brutto, czyli 1445 zł do ręki. Nierzadko jednak zwłaszcza w internecie pytania o to, dlaczego renta socjalna jest wyższa od emerytury. Nie jest to zawsze pytanie uprawnione, ponieważ jak widzimy, renta socjalna wypłacana jest w kwocie minimalnej emerytury. 

Jednak pytanie to zadawać mogą Polacy otrzymujący mikroemerytury, czyli emerytury poniżej minimalnego świadczenia emerytalnego. Zgodnie z danymi ZUS pod koniec 2022 roku w Polsce ponad 365 tys. osób otrzymywało emeryturę niższą od kwoty minimalnej. Niestety, liczba osób pobierających tego typu świadczenia z roku na rok rośnie.

Renta socjalna może ulec zmniejszeniu oraz zawieszeniu na takich samych zasadach, jak emerytura wypłacana przed uzyskaniem wieku emerytalnego. Jeśli osoba pobierająca świadczenie zacznie dorabiać, a kwota przychodu z działalności zarobkowej przekroczy 70 proc. średniej krajowej, ZUS zmniejszy rentę socjalną o kwotę przekroczenia, ale nie więcej niż kwotę maksymalnego zmniejszenia. Ta od 1 marca 2023 roku wynosi 794,35 zł.

Jeśli przychód świadczeniobiorcy przekroczy 130 proc. przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia, ZUS całkowicie zawiesi wypłaty renty socjalnej.

Rentę socjalną można stracić i ZUS nie będzie jej wypłacał, jeśli przestaniemy spełniać warunki do uzyskania świadczenia, a zwykle chodzi o uzyskanie prawa do świadczenia, które koliduje z rentą socjalną. Zakład Ubezpieczeń Społecznych ostrzega - rentę socjalną stracimy, jeśli uzyskamy prawo do otrzymywania chociaż jednego z tych świadczeń:

• emerytury,
• uposażenia w stanie spoczynku,
• renty z tytułu niezdolności do pracy,
• renty inwalidzkiej,
• renty strukturalnej,
• zasiłku przedemerytalnego,
• świadczenia przedemerytalnego,
• nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego,
• świadczenia o charakterze rentowym z zagranicznej instytucji.

Rentę socjalną możemy stracić również, gdy trafimy do zakładu karnego. W tym wypadku renta socjalna może zostać nam cofnięta, ale możliwe, że ZUS będzie cały czas wypłacać nam 50 proc. świadczenia. Warunki, które musimy wówczas spełnić są następujące: 

• posiadanie jednoosobowego gospodarstwa domowego,
• brak innych źródeł utrzymania niż renta socjalna,
• brak prawa do renty rodzinnej,
• złożenie odpowiedniego zobowiązania pisemnego, że kwotę wypłacanej renty socjalnej będziemy przeznaczać na wydatki związane z naszym domem lub mieszkaniem.

Przemysław Terlecki