Wielu czeka na to świadczenie. Czy emerytura stażowa wreszcie wejdzie w życie?
Temat emerytur stażowych od kilku lat powraca w debacie publicznej i politycznej. Choć rozwiązanie to było zapowiadane przez różne ugrupowania jako priorytetowe, prace legislacyjne utknęły na etapie sejmowych komisji. Wciąż nie ma jednoznacznej odpowiedzi na pytanie, kiedy emerytury stażowe zostaną wprowadzone w życie. Warto więc przyjrzeć się, co faktycznie zakładają proponowane zmiany, na jakim są etapie i kto będzie mógł z nich skorzystać.
Emerytury stażowe to forma wcześniejszego przejścia na świadczenie emerytalne, przysługująca nie ze względu na wiek, lecz na długość okresów składkowych. Oznacza to, że osoba, która rozpoczęła pracę zawodową wcześnie i przez wiele lat systematycznie odprowadzała składki do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, mogłaby zakończyć aktywność zawodową przed osiągnięciem ustawowego wieku emerytalnego.
Zgodnie z projektami:
- kobiety mogłyby skorzystać z emerytury stażowej po 35 latach stażu ubezpieczeniowego,
- mężczyźni - po 40 latach.
Rozwiązanie ma być skierowane do osób urodzonych po 31 grudnia 1948 roku, czyli tych objętych nowym systemem emerytalnym opartym na zdefiniowanej składce. Nie oznacza to jednak, że każda osoba spełniająca ten warunek automatycznie uzyska prawo do emerytury stażowej.
W Sejmie znajdują się obecnie dwa projekty ustawy dotyczące emerytur stażowych:
- projekt obywatelski NSZZ Solidarność, który został złożony już kilka lat temu;
- projekt poselski złożony przez Lewicę w 2024 roku, będący jednym z głównych punktów programowych tej partii.
Obydwa zakładają wprowadzenie prawa do emerytury po osiągnięciu odpowiedniego stażu pracy, jednak pod pewnymi warunkami. W obu przypadkach konieczne będzie udowodnienie, że zgromadzone składki pozwalają na wypłatę świadczenia w wysokości co najmniej emerytury minimalnej. Obecnie to 1878,91 zł brutto miesięcznie (stan od marca 2025 roku).
Według szacunków Zakładu Ubezpieczeń Społecznych wdrożenie systemowe emerytur stażowych wymaga minimum 12 miesięcy przygotowań technicznych, w tym dostosowania systemów informatycznych i organizacyjnych. Oznacza to, że nawet jeśli ustawa zostanie uchwalona jeszcze w 2025 roku, pierwsze świadczenia mogłyby być wypłacane najwcześniej w 2026 roku.
Dodatkowym czynnikiem opóźniającym może być konieczność zabezpieczenia środków w budżecie państwa. Wstępne analizy pokazują, że koszt wprowadzenia emerytur stażowych wynosiłby około 14,5 miliarda złotych rocznie. W kontekście napiętego budżetu państwa i rosnących kosztów obsługi długu publicznego, może to budzić obawy wśród decydentów.
Choć idea emerytur stażowych jest popularna społecznie, ustawa - jeśli wejdzie w życie - nie obejmie wszystkich zainteresowanych. Oto najważniejsze wyłączenia:
- osoby, które nie zgromadziły odpowiedniej kwoty składek w ZUS, nie uzyskają prawa do emerytury stażowej - nawet jeśli spełniają wymóg stażowy,
- emerytura zostanie przyznana tylko wtedy, gdy jej wartość obliczona według zdefiniowanej składki osiągnie co najmniej 120% minimalnego świadczenia (w niektórych propozycjach),
- wykluczeni będą także ci, którzy nie posiadają odpowiednio udokumentowanych lat składkowych (np. osoby z długimi przerwami zawodowymi, nierejestrowaną pracą czy z działalnością bez opłacania składek na emeryturę).
Wprowadzenie emerytur stażowych ma szerokie poparcie społeczne, zwłaszcza wśród osób zatrudnionych w zawodach wymagających pracy fizycznej lub w trudnych warunkach. Dla wielu z nich kontynuowanie pracy do 65. roku życia jest po prostu nierealne.
Z tego powodu presja na rząd i parlament narasta - nie tylko ze strony obywateli, ale też ze związków zawodowych i części opozycji. Projekt jest też istotnym punktem programowym niektórych ugrupowań politycznych, które będą dążyć do jego realizacji przed końcem obecnej kadencji parlamentu.
