Eksperci IPAG przypomnieli, że szara strefa to prowadzenie działalności gospodarczej poza oficjalnym obiegiem podlegającym rejestracji i kontroli państwa. - Szara strefa jest nieprawdopodobnie rozproszona po całej gospodarce, my tylko widzimy jej fragmenty i czubki gór lodowych - mówił Bohdan Wyżnikiewicz, prezes zarządu IPAG.
Eksperci: Skokowy wzrost płacy minimalnej wpędza mikrofirmy w szarą strefę
Przyczyny rozwoju szarej strefy są różnorakie. IPAG w prezentacji wskazał na wysokie koszty prowadzenia działalności gospodarczej, w tym obciążenia podatkowe i opłaty administracyjne, a także koszty zatrudnienia - zarówno pozapłacowe, jak i te związane z minimalnym wynagrodzeniem, które mocno rosło. - To, co się w Polsce działo przez ostatnie kilka lat z wysokością minimalnego wynagrodzenia, doprowadziło mikrofirmy do wchodzenia w szarą strefę - stwierdził prezes IPAG.
W ciągu ostatniego dziesięciolecia płaca minimalna rosła w Polsce wręcz skokowo. W 2015 r. wynosiła 1 750 zł brutto, w 2025 r. to już 4 666 zł brutto. Oznacza to wzrost o prawie 167 proc.
Wiceprezes IPAG Krzysztof Łapiński zauważył, że wzrost płacy minimalnej przyczynił się do swoistego "modelu hybrydowego" w kwestii wynagrodzeń w firmach - część wynagrodzenia płacone jest pracownikowi na umowę o pracę, a część "pod stołem".
Wśród przyczyn rozwoju szarej strefy IPAG wymienia też m.in. aspekty regulacyjne (w tym obciążenia administracyjno-sprawozdawcze i nadmiar kontroli) czy złą koniunkturę gospodarczą, która zmusza firmy do poszukiwania oszczędności.
Z analizy przedstawionej przez IPAG wynika, że PKB Polski w 2025 r. wyniesie bez szarej strefy 3 549 mld zł (wykorzystano tutaj dane GUS). Wartość gospodarki nieobserwowanej wyniesie tymczasem 351 mld zł, a doszacowania IPAG wskazują na 433 mld zł.
Jaki udział szarej strefy w polskiej gospodarce? Jest szacunek za 2025 rok
W 2025 r. udział szarej strefy w polskiej gospodarce ma zmaleć i jest to dobra wiadomość - do 18,1 proc. w porównaniu z 18,5 proc. w 2024 r. W 2023 r. udział szarej strefy w PKB wyniósł 18,9 proc.; w tym też roku zapoczątkowana została obecna tendencja spadkowa.
Symboliczny dzień wyjścia z szarej strefy w 2025 r. przypadł 8 marca - podobnie jak rok temu. To graniczna data, po której państwo przestaje odczuwać straty budżetowe płynące z szarej strefy. Obrazowo można też powiedzieć, że skumulowana działalność w szarej strefie w danym roku odbywałaby się właśnie do tego dnia.
- W tym roku dobra koniunktura i szybkie tempo wzrostu gospodarczego sprawią, że szara strefa będzie maleć. Poza tym będą sprzyjać temu korzystne zmiany w otoczeniu regulacyjnym, jak choćby kasowy PIT dla jednoosobowych działalności gospodarczych czy przegłosowane ostatnio zmiany w składce zdrowotnej - zauważył Krzysztof Łapiński. - To będzie drugi rok z rzędu spadku szarej strefy - podkreślił.
