Wolne bez urlopu. W tej sytuacji szef nie może ci odmówić
Wolne bez wykorzystania swojego urlopu jest możliwe od 2023 roku. W kwietniu weszły bowiem w życie przepisy, które pozwalają wziąć urlop z powodu siły wyższej. Dzięki zmianom pracownik może liczyć na urlop w sytuacjach niespodziewanych i nieprzewidzianych, na które nie miał wpływu. Dzięki temu ma czas, aby poradzić sobie z często trudną sytuacją. Wyjaśniamy więc, czym jest oraz kiedy wziąć urlop z powodu siły wyższej.
Od 26 kwietnia 2023 roku, w wyniku nowelizacji Kodeksu pracy z 9 marca 2023 r., obowiązuje nowy rodzaj zwolnienia od pracy. Ten to urlop z powodu siły wyższej zdefiniowany w przepisach art. 148(1) Kodeksu pracy. Choć nie sposób znaleźć definicji siły wyższej w konkretnym przepisie prawnym, to z założenia chodzi o powstałe sytuacje nieuzależnione od człowieka. Urlop z powodu siły wyższej powstaje szczególnie w przypadku działania sił przyrody. Mowa tu na przykład o takich sytuacjach jak powódź, huragany, zamiecie śnieżne, trzęsienia ziemi czy susze, których pracownik nie może w żaden sposób ujarzmić. Siła wyższa znacząco oddziałuję na życie człowieka, także w zakresie prawa pracy.
Kiedy przysługuje urlop z powodu siły wyższej? Oprócz kataklizmów determinujących życie pracownika, ten może skorzystać z nowego prawa także w pilnych sprawach rodzinnych. Tu ustawodawca przewiduje chociażby chorobę lub wypadek. Dla przykładu załóżmy, że mama, będąc w pracy dowiedziała się, że jej syn będący w podstawówce podczas zajęć wychowania fizycznego złamał nogę i został przewieziony do szpitala. Jest to przykład siły wyższej, niezależnej od pracownika. Od kwietnia 2023 mama takiego dziecka może wziąć urlop z powodu siły wyższej i pojechać do dziecka przebywającego w szpitalu.
Urlop z powodu siły wyższej przysługuje w nagłych zdarzeniach. Jeżeli w mieszkaniu pracownika jest awaria instalacji elektrycznej lub mieszkanie zostało zalane oraz wymagana jest jego obecność, może skorzystać z nowego prawa. Takie zdarzenia są dla pracownika siłą wyższą, które dają prawo do skorzystania ze zwolnienia.
Urlop z powodu siły wyższej wynosi do dwóch dni lub 16 godzin zwolnienia od pracy. Kodeks pracy przewiduje, że może on zostać wykorzystany w ciągu roku kalendarzowego, jeżeli powstała nieprzewidziana sytuacja wymaga jego obecności. Niewykorzystany w roku bieżącym przepada. Warto tutaj jednoznacznie zaznaczyć, że w czasie urlopu z powodu siły wyższej pracownikowi przysługuje prawo do wynagrodzenia. To dobra informacja, natomiast zła jest taka, że wynosi ono połowę zwykłego wynagrodzenia.
Jak wziąć urlop z powodu siły wyższej? Pierwszy krok to zdecydowanie, czy wybieramy dwa dni wolne, czy 16 godzin zwolnienia. Decyzja należy do pracownika. Po drugie ten musi złożyć wniosek o udzielenie zwolnienia. Co bardzo ważne, do pracodawcy musi on trafić najpóźniej w dniu korzystania ze zwolnienia. W przypadku pracowników zatrudnionych w niepełnym wymiarze czasu pracy zwolnienie ustala się proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy. Niepełną godzinę zwolnienia zaokrągla się do pełnej godziny. Pracodawca jest zobowiązany udzielić zwolnienia, a przepis stosuje się również do pracowników, dla których dobowa norma czasu pracy jest niższa niż osiem godzin.
Często w czasie nagłych sytuacji, pojawiają się wątpliwości, czy wziąć urlop na żądanie, czy z powodu siły wyższej. Z definicji to dwie różne możliwości. Przede wszystkim urlop z powodu siły wyższej związany jest z nagłymi wypadkami, a na żądanie wpisuje się w wypoczynek - urlop na żądanie jest częścią urlopu wypoczynkowego, a zwolnienie od pracy z powodu siły wyższej jest niezależne od planów urlopowych. Jest jeszcze kilka innych różnic. Za urlop na żądanie przysługuje 100 proc. wynagrodzenia. Co więcej, zwolnienie z powodu siły wyższej można podzielić na wybrane godziny, a urlop co do zasady obejmuje pełne dni pracy.
Najlepiej wyjaśnić to na przykładzie. Jeżeli nasze dziecko ma zaplanowany od dłuższego czasu zabieg i trzeba zawieźć go do szpitala, nie możemy skorzystać wtedy z urlopu z powodu siły wyższej. Planowane odwiezienie dziecka do szpitala, choć wymaga obecności rodzica, nie jest przypadkiem nagłym, niespodziewanym oraz wyjątkowym. W takiej sytuacji pracownik wiedząc, że musi pojechać z dzieckiem do szpitala, może skorzystać na przykład z urlopu wypoczynkowego.
Przeczytaj również:
W Polsce przybywa wolnych miejsc pracy. Gdzie najwięcej wakatów?
Płacą ponad 4300 zł i nie wymagają niemal niczego. Ofert przybywa
O tych specjalistów najtrudniej. Zarobki rosną, a rąk do pracy brak
