Czy zachowek się przedawnia? Prawo mówi jasno
Zachowek to jedno z najczęściej pojawiających się zagadnień w sprawach spadkowych. Choć wydaje się, że testament jasno określa wolę zmarłego, to osoby najbliższe, które zostały pominięte lub uwzględnione w niewielkim stopniu, mogą dochodzić swoich praw właśnie poprzez roszczenie o zachowek. W praktyce pojawia się jednak pytanie: czy zachowek może się przedawnić? Odpowiedź nie jest intuicyjna, dlatego warto wyjaśnić to szczegółowo, opierając się na obowiązujących przepisach Kodeksu cywilnego.
Zachowek to roszczenie majątkowe, którego celem jest zabezpieczenie interesów majątkowych najbliższej rodziny spadkodawcy. Mowa tutaj o osobach pominiętych w testamencie, którym w przypadku dziedziczenia ustawowego przysługiwałoby prawo do otrzymania części masy spadkowej. Należy jednak podkreślić, że wspomniane roszczenie nie prowadzi do unieważnienia testamentu. Jest to jedynie swoista forma rekompensaty.
Zgodnie z art. 991 Kodeksu cywilnego, o zachowek mogą wystąpić zstępni, małżonek lub małżonka oraz rodzice spadkodawcy – pod warunkiem, że nie zostali wydziedziczeni ani nie zrzekli się dziedziczenia. W standardowym przypadku zachowek wynosi połowę wartości udziału spadkowego, jaki przypadałby danej osobie przy dziedziczeniu ustawowym. Wyjątkiem są małoletni zstępni oraz osoby trwale i całkowicie niezdolne do pracy – w ich przypadku zachowek wynosi 2/3 należnego udziału.
Podobnie jak każde roszczenie o charakterze majątkowym, zachowek także ulega przedawnieniu, co dokładnie regulują przepisy Kodeksu cywilnego. Zgodnie z art. 1007 § 1 roszczenia uprawnionego z tytułu zachowku przedawniają się z upływem lat pięciu od dnia ogłoszenia testamentu. Warto jednak wspomnieć, iż samo przedawnienie roszczenia nie skutkuje jego wygaśnięciem, lecz możliwością uchylenia się od jego spełnienia przez zobowiązanego spadkobiercę.
Zdarza się jednak, że spadkodawca nie pozostawił testamentu, a jeszcze za życia przekazał majątek wybranym członkom rodziny. W takich przypadkach również możliwe jest dochodzenie zachowku. Jednak termin przedawnienia, wynoszący 5 lat liczy się wtedy od dnia otwarcia spadku, czyli od daty śmierci spadkodawcy.
Wniesienie pozwu o zapłatę zachowku przerywa bieg terminu przedawnienia. Oznacza to, że czas trwania postępowania sądowego nie jest wliczany do pięcioletniego okresu, o którym mowa w przepisach. Podobna sytuacja ma miejsce także wtedy, gdy spadkobierca uzna roszczenie zachowku i formalnie potwierdzi swoje zobowiązanie względem zapłaty. Po każdym takim przerwaniu termin przedawnienia biegnie na nowo, co oznacza, że pięcioletni okres liczy się od początku.
Przeczytaj także:
Spadek po rodzeństwie. Sprawdź, kiedy majątek może trafić do ciebie
Nie zostawiłeś testamentu? Spadek trafi tam, gdzie nakazuje ustawa
Czy testament wystarczy do wydziedziczenia? Bez tych zapisów nie ma mocy prawnej
