Spis treści:
- Działka ROD a prawo spadkowe — zasadnicza różnica
- Kto dziedziczy działkę ROD? Kolejność przejmowania praw do działki po zmarłym
- Dziedziczenie działki ROD. Inne bliskie osoby, w tym wnuki
- A jeśli o działkę ubiega się kilka osób?
- Co z majątkiem znajdującym się na działce?
- Czy nowy działkowiec musi płacić za przejęcie działki?
- Jakie dokumenty są wymagane przy przejmowaniu działki?
Działka ROD a prawo spadkowe — zasadnicza różnica
Niestety, ale działki ROD nie podlegają standardowym zasadom dziedziczenia wynikającym z Kodeksu cywilnego. Prawo do działki nie wchodzi w skład tzw. masy spadkowej i nie jest uwzględniane w postępowaniu spadkowym.
Zgodnie z ustawą z dnia 13 grudnia 2013 r. o rodzinnych ogrodach działkowych, przejęcie praw do działki ROD po zmarłym działkowcu odbywa się według specjalnego trybu określonego w art. 38 ustawy.
Taki zapis został wprowadzony celowo. Zdaniem prawodawcy, długotrwałe postępowania spadkowe mogą prowadzić do zaniedbania działki, a w konsekwencji odbić się na całym ogrodzie działkowym.
Zatem nawet jeśli w testamencie zmarły zapisał działkę konkretnej osobie, takie rozporządzenie nie będzie skuteczne, ponieważ działka ROD nie może być przedmiotem zapisu testamentowego.
Kto dziedziczy działkę ROD? Kolejność przejmowania praw do działki po zmarłym
Ustawa za to wprowadza precyzyjną hierarchię osób, które mogą starać się przejąć prawa do działki po zmarłym działkowcu. W pierwszej kolejności prawo do przejęcia działki przysługuje małżonkowi.
Jeżeli prawo do działki przysługiwało obojgu małżonkom wspólnie, pozostały przy życiu małżonek automatycznie staje się jedynym działkowcem. Dzieje się to z mocy prawa i nie wymaga składania żadnych dodatkowych dokumentów.
Jeśli zmarły działkowiec był jedynym posiadaczem prawa do działki (nie dzielił go ze współmałżonkiem), to pozostały przy życiu małżonek musi złożyć oświadczenie woli o wstąpieniu w stosunek prawny wynikający z prawa do działki.
Termin na złożenie takiego oświadczenia wynosi 6 miesięcy od dnia śmierci małżonka. Jest to tzw. termin zawity. Jego przekroczenie skutkuje wygaśnięciem prawa małżonka do przejęcia działki.
Dziedziczenie działki ROD. Inne bliskie osoby, w tym wnuki
Gdy małżonek zmarłego nie złoży oświadczenia w wymaganym terminie (lub gdy zmarły nie pozostawał w związku małżeńskim), prawo do ubiegania się o działkę przechodzi na inne osoby bliskie zmarłemu. Zgodnie z art. 2 pkt 8 ustawy, do osób bliskich zalicza się:
● zstępnych (dzieci, wnuki),
● wstępnych (rodzice, dziadkowie),
● rodzeństwo,
● dzieci rodzeństwa,
● osoby pozostające w stosunku przysposobienia.
Te osoby mają 3 miesiące na zgłoszenie do zarządu ROD roszczenia o ustanowienie prawa do działki (licząc od momentu wygaśnięcia prawa małżonka). W przypadku gdy działkowiec nie pozostawał w związku małżeńskim, termin dla osób bliskich wydłuża się do 6 miesięcy od dnia śmierci działkowca.
A jeśli o działkę ubiega się kilka osób?
W takiej sytuacji o tym, komu przypadnie prawo do działki, rozstrzyga sąd w postępowaniu nieprocesowym.
Sąd, podejmując decyzję, bierze pod uwagę przede wszystkim, czy osoba ubiegająca się o działkę korzystała z niej wspólnie ze zmarłym działkowcem. Jest to czynnik, który często przesądza o rozstrzygnięciu. Dlatego wnuki czy dzieci, które pomagały dziadkom w pielęgnacji działki, mają większe szanse na jej otrzymanie.
Warto jeszcze podkreślić istotną różnicę w sposobie nabywania prawa do działki przez małżonka i przez inne osoby bliskie. Małżonek zmarłego nabywa prawo do działki automatycznie po złożeniu odpowiedniego oświadczenia, natomiast pozostałe osoby bliskie nabywają prawo dopiero po zawarciu umowy dzierżawy działkowej z zarządem ROD.
Co z majątkiem znajdującym się na działce?
Interesującą kwestią jest status majątku znajdującego się na działce. Choć prawo do działki nie wchodzi w skład masy spadkowej, to inaczej jest z nasadzeniami, urządzeniami i obiektami znajdującymi się na działce.
Zgodnie z art. 15 ust. 2 ustawy o ROD, nasadzenia, urządzenia i obiekty znajdujące się na działce, wykonane lub nabyte ze środków finansowych działkowca, stanowią jego własność. Oznacza to, że altana, narzędzia ogrodnicze, meble ogrodowe oraz inne rzeczy ruchome znajdujące się na działce wchodzą w skład masy spadkowej.
W konsekwencji osoba, która przejmie prawo do działki, powinna rozliczyć się ze spadkobiercami z tytułu przejętego majątku. Roszczenie o wartość tego majątku wlicza się do masy spadkowej.
Czy nowy działkowiec musi płacić za przejęcie działki?
Osoba przejmująca działkę po zmarłym nie płaci zarządowi ROD za samo prawo do działki. Jednak, jak wspomniano wyżej, powinna ona rozliczyć się ze spadkobiercami z tytułu przejętego majątku znajdującego się na działce (altana, nasadzenia, wyposażenie).
Nowy działkowiec będzie oczywiście zobowiązany do uiszczania bieżących opłat ogrodowych, które obejmują opłatę na funkcjonowanie ROD, opłatę na funkcjonowanie stowarzyszenia ogrodowego czy też koszty dostarczania energii i wody.
Jakie dokumenty są wymagane przy przejmowaniu działki?
Przy ubieganiu się o przejęcie działki po zmarłym działkowcu należy złożyć:
- wniosek o ustanowienie prawa do działki po zmarłym działkowcu;
- odpis aktu zgonu działkowca;
- dokumenty potwierdzające pokrewieństwo/powinowactwo ze zmarłym (np. odpis aktu małżeństwa, odpis aktu urodzenia).
Warto podkreślić, że zarząd ROD nie może żądać od pozostałych osób bliskich zmarłego działkowca oświadczenia o zrzeczeniu się prawa do działki, ponieważ żaden przepis ustawy o ROD ani statutu PZD nie nakłada takiego obowiązku.
Podsumowując, dziedziczenie działki ROD po dziadkach czy rodzicach jest możliwe, ale odbywa się na zasadach szczególnych, określonych w ustawie o rodzinnych ogrodach działkowych, a nie na zasadach ogólnych prawa spadkowego. Przejęcie działki ROD po bliskich wymaga dopełnienia określonych formalności w ściśle wyznaczonych terminach.
Największe znaczenie ma poziom zaangażowania w uprawę i pielęgnację działki za życia poprzedniego działkowca. Osoby, które aktywnie uczestniczyły w pracach na działce wraz ze zmarłym, mają największe szanse na jej przejęcie, zwłaszcza w przypadku gdy o prawo do działki ubiega się kilku członków rodziny.
KO
