Zakład Ubezpieczeń Społecznych (ZUS) wydał specjalny komunikat na temat wakacji składkowych. Urzędnicy podliczyli to, ile zyskali przedsiębiorcy. Liczby robią wrażenie.
Nowa rzeczywistość dla mikrofirm: mniej obciążeń, więcej oddechu
Dla setek tysięcy drobnych przedsiębiorców każdy miesiąc to walka o utrzymanie płynności, terminowe regulowanie zobowiązań i zachowanie konkurencyjności. Zmienne koszty prowadzenia działalności, nieprzewidywalne zlecenia i rosnące daniny publiczne tworzą niełatwe środowisko. Dlatego każda realna ulga - szczególnie taka, którą można zaplanować z wyprzedzeniem - ma ogromne znaczenie.
Wakacje składkowe to właśnie taka ulga. Proste w mechanizmie, konkretne w działaniu i natychmiast odczuwalne w portfelu. Możliwość raz w roku odpuszczenia jednego miesięcznego przelewu do ZUS za składki społeczne to nie tylko oszczędność. To również narzędzie zarządzania sezonowością, przeciwdziałania zatorom płatniczym, a czasem - warunek przetrwania w krytycznym momencie.
ZUS podał liczby: Setki tysięcy wniosków, miliardy w budżecie
Zgodnie z najnowszym komunikatem Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, w niespełna dziesięć miesięcy od startu programu wpłynęło już ponad 2,15 miliona wniosków o wakacje składkowe.
Kulminacyjnym momentem był grudzień 2024 roku - pierwszy miesiąc, w którym można było skorzystać z ulgi. ZUS rozpatrzył pozytywnie niemal 1,3 mln wniosków, a łączna kwota umorzonych wówczas składek wyniosła 1,6 miliarda złotych. To pokazuje skalę i zainteresowanie, jakim cieszy się nowy mechanizm.
Łącznie - do września 2025 roku - wartość wszystkich przyznanych zwolnień przekroczyła 2,7 mld zł. I choć każdy przedsiębiorca może skorzystać z ulgi tylko raz w roku, system działa, a jego wpływ finansowy na sektor MŚP już dziś widać wyraźnie.
Kto może skorzystać z ulgi?
Mechanizm został zaprojektowany z myślą o najmniejszych. Prawo do skorzystania z wakacji składkowych mają:
- osoby prowadzące jednoosobową działalność gospodarczą,
- mikroprzedsiębiorcy zatrudniający do 9 osób,
- komornicy sądowi.
Ulga dotyczy tylko składek opłacanych za samego przedsiębiorcę. Zwolnienie obejmuje:
- obowiązkowe ubezpieczenia społeczne (emerytalne, rentowe, wypadkowe),
- składkę na Fundusz Pracy i Fundusz Solidarnościowy (jeśli są opłacane),
- składkę chorobową - pod warunkiem, że przedsiębiorca jest nią objęty.
Nie obejmuje natomiast składki zdrowotnej ani żadnych składek opłacanych za zatrudnianych pracowników czy zleceniobiorców.
Warto podkreślić, że składki objęte zwolnieniem są pokrywane z budżetu państwa, a przedsiębiorcy zachowują ciągłość ubezpieczenia i prawo do świadczeń. Miesiąc bez składek nie oznacza więc "dziury" w emeryturze czy pozbawienia prawa do zasiłków.
Limity i warunki wakacji składkowych. Rozwiązanie nie dla każdego
Choć mechanizm jest prosty, to skorzystanie z wakacji składkowych wymaga spełnienia kilku warunków. Najważniejsze z nich to:
- Roczny przychód w jednym z dwóch ostatnich lat (2022 lub 2023) nie mógł przekroczyć równowartości 2 mln euro,
- Przedsiębiorca musi mieć maksymalnie 10 osób zgłoszonych do ubezpieczeń (łącznie z nim samym) w miesiącu poprzedzającym złożenie wniosku,
- Nie może prowadzić działalności na rzecz byłego pracodawcy - jeśli wcześniej wykonywał te same czynności w ramach umowy o pracę,
- W momencie składania wniosku przedsiębiorca musi podlegać ubezpieczeniom społecznym przynajmniej przez jeden dzień w miesiącu poprzedzającym złożenie wniosku.
- Dodatkowo ulga stanowi pomoc publiczną typu de minimis. Łączna pomoc otrzymana przez przedsiębiorcę w ciągu ostatnich trzech lat nie może przekroczyć 300 tys. euro.
- Wniosek tylko elektroniczny i tylko z wyprzedzeniem
By skorzystać z wakacji składkowych, przedsiębiorca musi złożyć wniosek (RWS) wyłącznie elektronicznie, przez konto płatnika na Platformie Usług Elektronicznych (PUE ZUS). Co ważne, wniosek trzeba złożyć w miesiącu poprzedzającym ten, za który chce się uzyskać zwolnienie. Złożenie wniosku zbyt wcześnie lub zbyt późno skutkuje jego nierozpatrzeniem.
Decyzja ZUS trafia na konto płatnika w PUE, a system wysyła powiadomienie SMS lub e-mail. W przypadku pełnomocnika - również on może w imieniu przedsiębiorcy wniosek złożyć.
Składek nie płacisz, ale dokumenty nadal obowiązują
Zwolnienie z opłacania składek nie oznacza całkowitej rezygnacji z formalności. Przedsiębiorcy nadal muszą składać dokumenty rozliczeniowe, w tym:
- ZUS RCA z odpowiednim kodem wakacyjnym (np. 05 14, 05 74, 05 94),
- ZUS DRA z uwzględnionymi składkami pokrytymi przez budżet państwa,
- ZUS RCA za pozostałych ubezpieczonych - jeśli zatrudniają pracowników lub zleceniobiorców.
Jeśli przedsiębiorca nie złoży wymaganych dokumentów, ZUS może przygotować je za niego, ale wyłącznie na podstawie posiadanych danych - co może wiązać się np. z automatycznym ustaleniem składki zdrowotnej.
Ulga, która może zostać z nami na dłużej
Choć każdy przedsiębiorca może skorzystać z wakacji składkowych tylko raz w roku, program już dziś pokazuje, że ma potencjał stać się trwałym elementem systemu ubezpieczeń społecznych dla mikrofirm.
Niektórzy przedsiębiorcy wykorzystali okazję dwukrotnie - np. w grudniu 2024 i styczniu 2025 - korzystając z prawa do ulgi raz w każdym roku kalendarzowym. To pokazuje, że dla wielu firm takie "okno" może być strategicznie ważne.
W czasach, gdy prowadzenie działalności staje się coraz bardziej kapitałochłonne, a elastyczność systemu ubezpieczeń ma coraz większe znaczenie - wakacje składkowe mogą okazać się jedną z najbardziej trafionych reform ostatnich lat.
Agata Siwek
