Podatek od niezrealizowanych zysków. Ile wynosi i kogo dotyczy?

Podatek od niezrealizowanych zysków w normie prawnej to Exit tax. Ta szczególna należność regulowana jest ustawą o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz o podatku dochodowym od osób prawnych. Wynika wprost z utraty polskiej rezydencji podatkowej, czyli obowiązku płacenia go w całości w Polsce oraz w momencie przenoszenie posiadanego majątku poza granice kraju. Podatek od niezrealizowanych zysków może zachodzić przy przeniesieniu akcji, udziałów czy instrumentów finansowych. 

Podatek od niezrealizowanych zysków został wprowadzony w celu ochrony suwerenności podatkowej w dobie postępującej globalizacji rynków międzynarodowych. W pierwotnym zamyśle podatek miał być czynnikiem hamującym w poszukiwaniu przez przedsiębiorców oszczędności podatkowych, ponieważ dla wielu państw utrata jurysdykcji podatkowej w odniesieniu do zysków osiągniętych na ich terytorium stanowiła wyzwanie gospodarcze i budżetowe. 

Podatek od niezrealizowanych zysków zależy od majątku i funkcji, jaką spełnia, dlatego różna jest jego stawka. Exit tax jest opłacany niezależnie od pozostałych podatków dochodowych. Stąd może być opodatkowany skalą podatkową, liniowym podatkiem czy ryczałtowo. 

Ile wynosi podatek od niezrealizowanych zysków? Niezależnie od formy i stosowanej stawki podatku dochodowego płaci się go osobno, według stałej jednolitej stawki, którą ustawodawca ustanowił na poziomie:

• 19 proc. podstawy opodatkowania: kiedy ustalana jest wartość podatkowa składnika majątku;
• 3 proc. podstawy opodatkowania: kiedy nie ustala się wartości podatkowej składnika majątku.

Podatek od niezrealizowanych zysków nie zachodzi, zgodnie z treścią art. 30db ustawy PIT, kiedy łączna wartość rynkowa przenoszonych składników majątku nie przekracza kwoty 4 mln zł. Co ważne, mowa o łącznej wartości rynkowej, a nie o różnicy pomiędzy wartością rynkową a podatkową. Exit tax występuje wyłącznie, jeżeli łączna wartość rynkowa przenoszonych składników przekracza 4 mln zł.

Podatek w 2023 r. dotyczy osób fizycznych prowadzących, jak i nieprowadzących działalność gospodarczą oraz osób prawnych, więc zarówno podatników CIT, jak i PIT. Ten drugi przypadek dotyczy szczególnie emigrantów poszukujących pracy. Tu jednak trzeba zaznaczyć, że ci będą musieli zapłacić podatek od niezrealizowanych zysków tylko w przypadku przenoszenia składników majątku. Mowa o papierach wartościowych, udziałów w spółkach lub funduszach inwestycyjnych, których wartość przekraczającej wspomniane wcześniej cztery miliony złotych.

Kogo dotyczy podatek od niezrealizowanych zysków? W przypadku małżeństw kwota 4 mln zł dotyczy obojga małżonków łącznie. Exit tax nie dotyka więc wielu podatników PIT. W przypadku osób fizycznych, zgodnie z rozporządzeniem ministra finansów z początku sierpnia 2023, termin płatności podatku od dochodów z Exit tax został wydłużony. 

Przedłużone terminy wpłaty podatku od niezrealizowanych zysków to:

• do 7 dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym podatnik utracił w całości lub w części składnik majątku będący przedmiotem opodatkowania tym podatkiem - w przypadku gdy utrata w całości lub w części tego składnika majątku nastąpiła przed dniem 1 grudnia 2025 r.;
• do 31 grudnia 2025 r. - w pozostałych przypadkach.

Przedłużenie terminu zapłaty podatku od niezrealizowanych zysków ma na celu ułatwienie podatnikom wywiązania się z obowiązków podatkowych. Podatnik może wystąpić do fiskusa o rozłożenie na raty zapłaty całości albo części Exit tax. Taki ukłon w stronę podatnika to jednak rozłożenie na raty na okres nie dłuższy niż 5 lat.

Opodatkowanie Exit tax nie występuje, kiedy dotyczy części majątku przeniesionego poza kraj na czas określony, nie dłuższy jednak niż 12 miesięcy. Podatek od niezrealizowanych zysków nie liczy się, kiedy przeniesienie tego składnika majątku związane jest bezpośrednio z polityką zarządzania płynnością przedsiębiorstwa podatnika położonego na terytorium Polski i innego kraju.

Podatek od niezrealizowanych zysków nie ma również miejsca, gdy przeniesienie papierów wartościowych lub innych składników majątku następuje na podstawie umowy przewłaszczenia w celu zabezpieczenia wierzytelności. Ostatni wyjątek stanowi sytuacja, kiedy przeniesienie na maksymalnie 12 miesięcy następuje w celu spełnienia ostrożnościowych wymogów kapitałowych określonych prawem Unii Europejskiej dla instytucji kredytowych i firm inwestycyjnych.

CZYTAJ TAKŻE:

Nowy podatek wejdzie 1 stycznia 2024. Stawki mają rosnąć co roku

Wyższa kwota wolna od podatku. Jedno rozwiązanie może ukrócić polityczne licytacje

Podatek od nieruchomości mocno wzrośnie. Podwyżka największa od 25 lat