Praca w majówkę. Czy należy się dodatkowe wynagrodzenie?

W Polsce 1 maja (Święto Pracy) oraz 3 maja (Święto Konstytucji 3 Maja) są dniami ustawowo wolnymi od pracy.

Oznacza to, że zgodnie z przepisami, pracownik ma prawo do wolnego dnia bez utraty wynagrodzenia. Jeśli jednak ze względu na specyfikę zakładu pracy (np. szpitale, transport publiczny, hotele, gastronomia) pracownik musi świadczyć pracę w te dni, przysługują mu określone rekompensaty.

Podstawowe regulacje dotyczące pracy w święta zawarte są w Kodeksie pracy, w szczególności w artykule 151¹ oraz 151¹§3.

Praca w dni wolne od pracy jest dopuszczalna tylko w ściśle określonych przypadkach. Należą do nich:

• praca w systemie ciągłym (np. energetyka, gazownictwo),
• prace związane z ratowaniem życia lub mienia,
• prace w transporcie i komunikacji,
• prace w gastronomii, hotelarstwie czy handlu (choć handel detaliczny ma ograniczenia w święta),
• prace konieczne ze względu na społeczne potrzeby ludności (np. służba zdrowia).

W każdym innym przypadku zatrudnianie pracownika w dniu ustawowo wolnym od pracy może być niezgodne z prawem.

Za pracę w święto pracownikowi przysługują dwie opcje rekompensaty:

1. Dzień wolny - Pracodawca powinien udzielić pracownikowi innego dnia wolnego od pracy w zamian za przepracowane święto. Termin wykorzystania tego dnia powinien być uzgodniony z pracownikiem i przypadać w ciągu najbliższych okresów rozliczeniowych.
   
   
2. Dodatek do wynagrodzenia - Jeśli udzielenie dnia wolnego nie jest możliwe, pracownikowi przysługuje dodatek w wysokości 100% wynagrodzenia za każdą godzinę pracy w dniu świątecznym. Oznacza to, że za przepracowane godziny w majówkę dostanie on podwójne wynagrodzenie.
   

Warto podkreślić, że wynagrodzenie podstawowe za ten dzień jest już wliczone w pensję - dodatkowo wypłacany jest tylko 100% dodatek za faktycznie przepracowany czas.

Jeśli praca w majówkę odbywa się ponad normę dobową, czyli jest jednocześnie pracą w godzinach nadliczbowych, pracownikowi przysługuje:

•  normalne wynagrodzenie za pracę,
• dodatek 100% za godziny nadliczbowe,
• oraz - jeśli to praca w święto - dodatkowy 100% dodatek za pracę w dniu ustawowo wolnym.

Niekiedy oznacza to, że niektóre godziny mogą być wynagradzane potrójnie. Przykład? Jeśli pracownik wykonuje obowiązki w majówkę przez 12 godzin zamiast 8, nadmiarowe 4 godziny są opłacane jeszcze dodatkowym bonusem za nadgodziny.

W przypadku branż, w których praca w święta jest dozwolona, pracownik ma obowiązek stawić się w pracy, jeśli wynika to z harmonogramu lub polecenia przełożonego. Odmowa wykonania pracy może być potraktowana jako ciężkie naruszenie obowiązków pracowniczych.

Jeżeli jednak pracodawca nakazuje pracę w święto bez podstawy prawnej (np. nie w sektorze usług niezbędnych społecznie), pracownik ma prawo odmówić wykonywania pracy i powinien zgłosić sprawę do Państwowej Inspekcji Pracy.

Sytuacja w handlu detalicznym wygląda nieco inaczej. Zgodnie z ustawą o ograniczeniu handlu w niedziele i święta, 1 i 3 maja sklepy są zamknięte, a ich pracownicy mają prawo do dnia wolnego. Otwarte mogą być jedynie:

• stacje benzynowe,
• apteki,
• placówki gastronomiczne,
• sklepy prowadzone przez właściciela osobiście.

Pracownicy sieci handlowych nie powinni być zobowiązywani do pracy w tych dniach, a ich zatrudnienie wbrew przepisom grozi wysokimi karami dla pracodawcy.

Jeśli musisz pracować w majówkę, masz prawo oczekiwać odpowiedniego wynagrodzenia lub dnia wolnego w zamian. Przepisy wyraźnie chronią pracowników wykonujących obowiązki w dni świąteczne, ale warto pamiętać, że ich przestrzeganie w praktyce bywa różne.

Dlatego przed podjęciem pracy w 1 lub 3 maja upewnij się, jakie zasady obowiązują w Twoim zakładzie pracy i jakie rekompensaty Ci przysługują.

KO