Gotówka odchodzi do lamusa i Polacy coraz częściej sięgają po formy płatności bezgotówkowej. BLIK, karty płatnicze, czy bankowość elektroniczna święcą tryumfy, jednak fizyczne pieniądze nie powiedziały jeszcze ostatniego słowa. Mało kto zdaje sobie jednak sprawę, że banknoty to nie tylko różne kolory, wizerunki królów i nominały. Narodowy Bank Polski przypomina, że pieniądze to także zabezpieczenia i są one kluczowe do tego, aby legalnie płacić w sklepach, czy restauracjach.
Pieniądze pod lupą, przepisy są jednoznaczne
Pieniądze w formie fizycznej znajdują się w praktycznie każdym portfelu w Polsce. Kwoty, jakie w gotówce przetrzymują w domach Polacy, mogą się różnić, jednak mało kto zwraca uwagę na szczegóły. Monety i banknoty otrzymywane w banku, sklepie, czy restauracji najczęściej są bezrefleksyjnie chowane do portmonetki. To błąd, gdyż może się zdarzyć, że w nasze ręce trafią pieniądze nieposiadające konkretnych znaków, a to prowadzi do problemów z prawem.
Dopuszczanie do obiegu przerobionego pieniądza (albo innego środka płatniczego), albo samo używanie gotówki otrzymanej i używanej jako prawdziwej podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo nawet karze pozbawienia wolności do roku. Niemniej przepisy wskazują, że "w wypadku mniejszej wagi sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary".
Narodowy Bank Polski wskazuje, że wzory i wartość nominalną banknotów oraz wzory, wartość nominalną, stop, próbę i masę monet oraz wielkość emisji znaków pieniężnych, jak również terminy wprowadzenia ich do obiegu ustala Prezes NBP w drodze zarządzenia. Obecnie NBP emituje banknoty obiegowe o nominałach:
- 10 złotych,
- 20 złotych,
- 50 złotych,
- 100 złotych,
- 200 złotych,
- 500 złotych.
Każdy nominał ma określony wzór, ale nie tylko liczba zer i wizerunek władcy powinien zwrócić uwagę Polaków. Jeśli masz w swoim portfelu 100 zł, spójrz na konkretne szczegóły. W innym przypadku w twoje ręce trafił podrobiony banknot. NBP podkreśla, że trzeba kierować się zasadami: dotknij, popatrz, przechyl i sprawdź.
Spójrz na swoje pieniądze, gotówka jest zabezpieczona
Masz 100 zł w portfelu? Obecnie w obiegu są dwie wersje tego banknotu. Na zmodernizowanej stuzłotówce znajdują się: portret króla Władysława II Jagiełły oraz znajdujące się po jego obu stronach elementy ornamentyki gotyckiej. Na drugiej stronie natomiast znaleźć można Orła Białego na tarczy herbowej z nagrobka króla, a także hełm, płaszcz krzyżacki oraz dwa miecze. Niewiele osób zdaje sobie sprawę z tego, że po lewej stronie tarczy widnieje zarys zamku krzyżackiego w Malborku. Niemniej to nie wszystko, na co trzeba zwrócić uwagę. Narodowy Bank Polski zwraca uwagę na 7 zabezpieczeń zawartych na prawdziwych pieniądzach.
Pierwszym z zabezpieczeń, które musi znajdować się na 100 zł, jest znak wodny. Podczas oglądania banknotu pod światło zobaczyć można wizerunek władcy oraz cyfrowe oznaczenie nominału "100". NBP dodaje, że pole znaku wodnego nie jest zadrukowane. Drugim zabezpieczeniem tego nominału jest charakterystyczna nitka zabezpieczająca.
"Podczas oglądania banknotu pod światło widać pionową, ciemną linię z cyfrowym oznaczeniem nominału »100« i skrótem »ZŁ«, widocznymi również w odbiciu lustrzanym. Krój liter mikrotekstu został zmodyfikowany. Nitka zabezpieczająca została umieszczona w strukturze papieru" - wyjaśnia Narodowy Bank Polski. Co jeszcze, musi być widoczne na prawdziwym banknocie 100 zł?
Siedem zabezpieczeń na 100 zł, bez tego pieniądze są nieważne
Co jeszcze oprócz znaku wodnego i nitki zabezpieczającej musi znaleźć się na 100 zł, aby można było nią legalnie płacić w sklepie? NBP wskazuje, że pieniądze posiadają specjalną farbę zmienną optycznie, która zmienia kolor rozety (ze złotego w zielony) wraz ze zmianą konta patrzenia. Czwartym zabezpieczeniem na banknocie jest recto-verso, czyli uzupełniający się druk obustronny.
"Elementy graficzne znajdujące się na obu stronach banknotu oglądane pod światło uzupełniają się i tworzą pełny obraz - koronę w owalu" - wyjaśnia NBP w odniesieniu do recto-verso.
Kolejnymi elementami, jakie powinny mieć 100 zł znajdujące się w portfelach Polaków, są efekt kątowy, mikrodruki oraz zabezpieczenia utajnione. W przypadku tych ostatnich, do ujawnienia potrzebne są promienie UV, gdyż tylko wtedy zobaczyć można kwadrat z cyfrowym oznaczeniem nominału "100" i skrótem "ZŁ", a także numerację banknotu oraz inne wybrane elementy.
W przypadku efektu kątowego zawartego na legalnych banknotach nie potrzeba specjalnych urządzeń, gdyż wystarczy spostrzegawczość. Można samemu sprawdzić, czy 100 zł ma to zabezpieczenie. Wystarczy bowiem zwrócić uwagę na kąt patrzenia z prawej strony portretu władcy, gdzie powinno być widać nie tylko koronę, ale także oznaczenia nominału stuzłotówki. Natomiast z lewej strony w ramach efektu kątowego zauważyć można słowne i cyfrowe oznaczenie 100, a także skrót "NBP".
Mikrodruk będący innym zabezpieczeniem banknotów emitowanych przez NBP to nic innego jak drobne napisy wykonane z dużą precyzją techniką druku stalorytniczego lub offsetowego. Jak wyjaśnia sam bank, "najmniejszy tekst na banknocie powinien być wyraźny i czytelny w powiększeniu".
Oprócz samych zabezpieczeń warto zwrócić również uwagę na kolor banknotu. W ramach kolorów zasadniczych ustanowionych przez NBP przednia część 100 zł jest zielona, oliwkowa, jasnofioletowa i niebieska. Natomiast strona odwrotna charakteryzuje się kolorami: ciemnozielony, oliwkowy, brązowy i pomarańczowy. Osoby posiadające dwie wersje banknotów (przed i po modernizacji) nie muszą obawiać się tego, że nie będą nimi mogli zapłacić w sklepie za zakupy, gdyż obie wersje pozostają oficjalnym środkiem płatniczym.
Agata Jaroszewska
