Spis treści:
- Podstawy prawne dziedziczenia w Polsce, czyli kiedy jesteś w kolejce do spadku
- Pozycja wujka w systemie dziedziczenia
- Spadek po samotnym wujku
- Procedura dziedziczenia: co warto wiedzieć
- Dokumenty potwierdzające pokrewieństwo
- Aspekty majątkowe spadku: to nie tylko pieniądze
- Przyjęcie spadku z dobrodziejstwem inwentarza
- Opłaty i podatki związane ze spadkiem
- Szczególne sytuacje dziedziczenia
Podstawy prawne dziedziczenia w Polsce, czyli kiedy jesteś w kolejce do spadku
Zgodnie z Kodeksem cywilnym, w przypadku braku testamentu obowiązuje dziedziczenie ustawowe, które określa kolejność spadkobierców.
Pierwsza grupa to małżonek i zstępni (dzieci, wnuki). Druga grupa to rodzice i rodzeństwo oraz ich zstępni (siostrzeńcy, bratankowie). Trzecią grupę stanowią dziadkowie i ich zstępni (wujkowie, ciotki, kuzyni)
Pozycja wujka w systemie dziedziczenia
Wujek należy do trzeciej grupy spadkobierców. Oznacza to, że jeśli nie ma spadkobierców z pierwszej i drugiej grupy, wujek może dziedziczyć po bratanku lub siostrzenicy.
I odwrotnie: dziedziczenie po wujku następuje, gdy nie ma on potomstwa, małżonka, rodziców ani rodzeństwa. Wtedy jego masa spadkowa dzielona jest między bratanków i siostrzeńców.
Spadek po samotnym wujku
Gdy samotny wujek, który nie miał małżonki, dzieci, żyjących rodziców czy żyjącego rodzeństwa, pozostawia majątek, którego spadkobiercami ustawowymi mogą być kolejno:
- siostrzeńcy i bratankowie (dzieci rodzeństwa zmarłego),
- dziadkowie (jeśli jeszcze żyją),
- prawnuki dziadków (kuzyni, dzieci wujków i ciotek),
- pradziadkowie i ich zstępni.
Procedura dziedziczenia: co warto wiedzieć
Gdy jesteś osobą dziedziczącą po wujku i chcesz przyjąć spadek, to powinieneś złożyć wniosek o stwierdzenie nabycia spadku do sądu rejonowego właściwego ze względu na ostatnie miejsce zamieszkania zmarłego. Wniosek powinien zawierać:
● dane osobowe zmarłego i spadkobierców,
● akt zgonu,
● dokumenty potwierdzające pokrewieństwo,
● informacje o majątku spadkowym,
● oświadczenie o przyjęciu lub odrzuceniu spadku.
Dokumenty potwierdzające pokrewieństwo
Dla udowodnienia prawa do spadku po wujku niezbędne są:
● akt urodzenia wnioskodawcy,
● akt urodzenia rodzica (brata/siostry wujka),
● akt urodzenia wujka,
● akty zgonu wszystkich osób z wyższej kolejności dziedziczenia.
Spadkobierca ma sześć miesięcy od dowiedzenia się o spadku na podjęcie decyzji o jego przyjęciu lub odrzuceniu. Brak działania oznacza przyjęcie spadku z dobrodziejstwem inwentarza (czyli po odjęciu z masy spadkowej sumy długów).
Aspekty majątkowe spadku: to nie tylko pieniądze
Spadek obejmuje całość praw i obowiązków majątkowych zmarłego, zatem są to nie tylko nieruchomości czy ruchomości, ale również środki pieniężne i papiery wartościowe oraz prawa autorskie i przemysłowe. Należy pamiętać, że w skład spadku wchodzą też wierzytelności.
Razem z aktywami spadkobierca przyjmujący spadek decyduje się równocześnie przejąć długi i kredyty, zobowiązania podatkowe i roszczenia osób trzecich. Jest także zobowiązany pokryć koszty pogrzebu.
Przyjęcie spadku z dobrodziejstwem inwentarza
Jeśli spadkobierca nie chce narażać się na konsekwencje związane z wierzytelnościami, może zdecydować się na przyjęcie spadku z dobrodziejstwem inwentarza. Ta forma oznacza, że spadkobierca odpowiada za długi tylko do wysokości wartości majątku spadkowego. Chroni to przed koniecznością spłacania długów z własnych środków.
Opłaty i podatki związane ze spadkiem
W polskim systemie prawnym obowiązuje podatek od spadków. Dla siostrzeńców i bratanków wynosi on 7% (II grupa podatkowa). Kwota wolna od podatku to 9637 zł. Obowiązek uregulowania należności w skarbówce upływa po 6. miesiącach od otrzymania spadku.
Spadkobierca musi również pokryć opłaty za postępowanie o stwierdzenie nabycia spadku, za ewentualne odpisy aktów prawnych i wpisy w księgach wieczystych.
Szczególne sytuacje dziedziczenia
Jeśli przez rok nikt nie zgłosi się po spadek, staje się on spadkiem leżącym pod zarządem sądu. W takiej sytuacji należy szybko podjąć działania prawne.
Gdy jest kilku spadkobierców tej samej kolejności (np. kilkoro siostrzeńców), spadek dzieli się między nich po równo, chyba że ustawa stanowi inaczej.
Jeśli któryś z potencjalnych spadkobierców zmarł przed spadkodawcą, jego udział przechodzi na jego dzieci (zasada reprezentacji).
Podsumowując, dziedziczenie po samotnym wujku jest sytuacją stosunkowo rzadką, jednak oczywiście możliwą i przewidzianą przez polskie prawo. Zazwyczaj najlepszym rozwiązaniem jest skorzystanie z pomocy prawnika lub radcy prawnego, którzy pomogą rozwikłać ewentualne skomplikowane aspekty i sprawdzić, czy nie ma żadnych przeszkód w przyjęciu majątku.
KO
